ملخص الجهاز:
"3در منابع موجود نیز رسالهای از حسن بصری به امامحسن بن علی(ع)در مسئله قدر و پاسخ امام به وی باقی مانده است که تاریخآن بر حسب مرجحترین احتمال به دورۀ خلافت آن حضرت(رمضان40 تا ربیع الاول 40)بازمیگردد.
در آغاز این ترجمه آمده است:«ه5ا کتاب جمعهالإمام شیخ الاسلام أبو سعد المحسن بن محمد بن کرامة الخراسانی البیهقیالجشمی رحمة الله علیه بالفارسیة...
در نسخۀ خطی به شمارۀ 1022 در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران این عبارتدر برگ 174 آمده و بعد از متن،رسالۀ عبد الملک بن مروان به حسن بصریو جواب او به عبد الملک نیز آمده است.
خلیفۀ عباس القادر بالله در سال 408 ق فقهای معتزله را از بحث وکلام منع کرد و از آنها برای این امر دست نوشتههایی گرفت و همچنین در اینتوبه نامهها تأکید شده بود که در صورت تخطی مجازات خواهند شد.
ddA برگ 58؛افندی،ریاض العلماء،ج 4 ص 408؛الجنداری،الحر العاملی،أمل الآمل،ج 2،ص 321؛علم الهدی الکاشانی،الایضاح،ص 260؛الجنداری،نبذة فی رجال شرحالازهار(قاهره،1332،همراه با کتاب المنتزع المختار لابن مفتاح)،ص 32؛بروکلمان،ج1،ص 524(412)،تکلمه،ج 1،731-732؛یاد داشت هایقزوینی،ج2،ص 157-162؛رزکلی،الاعلام(بیروت،1979)،ج 5،ص289؛مقدمۀ فواد سید بر بخش چاپ شدی عیون المسائل حاکم جشمیدر مجموعۀ فضل الاعتزال و طبقات المعزله7ص 353-358؛(به تصویر صفحه مراجعه شود) عدنان زرزور،الحاکم الجشمی و منهجه فی تفسیر القرآن،(دمشق،1391)؛و مدخل«الحاکم الجشمی»در malsi foaideaP olcnE ،چاپدوم،تکلمه،ص 343.
عدنان زرزور این مطلب را از نسخۀ خطی کتاب طبقات الزیدیهتالیف یحیی بن الحسین برگ 34،نسخۀ عکسی ار الکتب المصریه(شمارۀ 15632 ح)و نزهة الأنظار یحیی بن حمید،برگ 21،نسخۀ خطیصنعاء(شمارۀ 9 مجموعه ها)نقل کرده است."