ملخص الجهاز:
"ولی قدر مسلم آن است که علاوه بر موضوعیت طبیعی متون و دواوین عربی در تاریخ ادب عرب،صرف ایرانی بودن یک مؤلف همان متون و دواوین را در بازسازی تاریخ روشنفکری در ایران تعریف دوبارهای میکند.
اما اگر به کتب مختلفهء نقد شعر عرب و نویسندگان ایرانی آنها توجه کنیم طبیعة این منابع را باید جزء لاینفک تاریخ شعر و ادب ایرانی دانست.
آنچه مهم است جوهر وجودی،دیدگاه منحصر بفرد و خصلتهای کلامی و معنوی و یا حتی رمزی و سمبولیک نویسنده است که بدون توجه به زبان نگارش به هر تقدیر و بویی و باری از فرهنگ مادری نویسنده بهمراه دارد و به همین دلیل نیز آثار مختلفهای را که طی چهارده قرن گذشته ایرانیان به زبان عربی نگاشتهاند و بطور قطع میبایستی در تاریخ ادب عرب محسوب شوند،در چهارچوب دیگری میباید جزء لایتجزی تاریخ فرهنگی ایرانیان بشمار آورد.
همان طوری که اشعار والت و یتمن و یا فلسفهء ویلیام جیمز را در تاریخ روشنفکری در امریکا(و نه در انگلیس)مورد توجه قرار میدهند،اشعار ابونواس و یا فلسفهء ابن سینا را(بی آن که اهمیت ذاتی و طبیعی آنها را برای تاریخ ادب و فلسفهء در زبان عربی نادیه انگاریم)نیز باید در بازسازی تاریخ پرفراز و نشیب فرهنگ ایران مورد توجه قرار داد.
بنابراین بخصوص در رشتههای فنون و هنرهای خلاقه باید تجلی فکر و ذوق ایرانیان را در زبان و ادب عرب به محدودهء دستاوردها و تجربیات قومی این ملت راه داد تا استنباط وسیعتر و از نظر تاریخی بیشتر مقرون به صحتی را امیدوار بود."