خلاصة:
> شاهنامه فردوسی و ایلیاد و ادیسه هومر از زیباترین و عظیمترین آثار حماسی ملتهای جهان است. در این آثار مشابهتها و همسانیهایی وجود دارد که برخی از دلایل آن به شرح زیر است:
1. آمیختگی اساطیر ملتهای گوناگون و تاثیرپذیری آنها از یکدیگر
2. اساطیر ایرانی از خانواده اساطیر آریایی است و این خود جزو اساطیر هند و اروپایی بهشمار میرود و یونانیان نیز یک شعبه از هند و اروپاییان هستند.
3. برخی از آثار هومر در دوره سامانیان به زبان پهلوی ترجمه شده بود و با علاقه شدیدی که فردوسی به این نوع آثار داشت، حتی اگر ترجمه مستقیم آثار هومر را بهدست نیاورده باشد، به احتمال قوی از این حماسهها آگاهی داشته است.
4. همسانیهای دو اثر نتیجه تلفیق فرهنگی و اجتماعی بین ایرانیان و یونانیان است
ازجمله موارد همسان این آثار، اشخاص و موجودات مابعدالطبیعی مثل شاهان، پهلوانان، دیوان، جادوان، پرندگان، درختان، گیاهان، اشیا و... است که در بخش حاضر، درباره همسانیهای شاهان، شاهزادگان و پهلوانان بحث کردهایم
ملخص الجهاز:
")بهار، 1352، صص 58 - 61) به گمان مهرداد بهار، نگارنده کتاب اساطیر ایران، داستان رستم و اسفندیار نیز یکی از آثار این تلفیق فرهنگی است.
)فردوسی، 460 :1370) من آگاهی از فر یزدان دهم هم از راز چرخ بلند آگهم بگویم تو را بودنیها درست از ایوان و باغ اندر آیم نخست بدان تا نگویی چو بینی چنان که این بر سیاوش چرا بد نهان سپس سیاوش، کشتهشدن خود بهدست افراسیاب، آشفتگی ایران و توران و جنگ و کینهجویی میان قهرمانان دو کشور را پیشبینی میکند و دل »پیران« از شنیدن سخنان او پر از درد میشود.
هکتور در جنگ با آخیلوس، جوشن شکوهمندی از پاتروکل ربوده و بر تن کرده بود و چون این جوشن ساخته دست خدایان )هفائیستوس( بود، ازاینرو حربه در آن کارگر نمیافتاد و تنها استخوان گردن او، آنجا که گردن را از شانه جدا میکند نمایان بود.
البته باید گفت که رستم شاهنامه با آخیلوس ایلیاد، فقط از همین جهات معدود با هم قابل مقایسهاند، چرا که آخیلوس بهخاطر زنی که آگاممنون از غنایم او کسر کرده بود آرزو داشت زئوس شکست را نصیب هممیهنانش کند، تا نبود او در جنگ احساس شود، درحالیکه رستم در همه بلایا پشت و پناه ایرانیان است.
سام درپی این خواب با سران سپاه بهسوی کوه البرز میآید و چون سیمرغ آنها را میبیند به زال خبر میدهد که پدرش برای بردن او آمده است و ازاینرو او را برمیگیرد و به نزد پدرش میآورد و او را به پدر بازمیگرداند."