ملخص الجهاز:
"اکنون با این مقدمه،در این مقاله میخواهیم به این سئوال اساسی پاسخ دهیم که:بازار جهانی پسته چه ساختاری داشته و ایران در بازار جهانی پسته از چه جایگاه والایی بهرهمند است و تغییرات ساختار بازار جهانی در دو دهه گذشته با تأکید بر سالهای برنامه اول توسعه اقتصادی (2731-8631)در جهت کاهش نقش بنگاه مسلطی ایران حرکت کرده است یا نه؟ افزون بر این،ساختار بازار تقاضای پسته صادراتی ایران،نقش انحصارات و صادرات مجدد در این بازار در دو دهه گذشته و تغییرات آنچه جهتگیریهای داشته است؟ برای پاسخ جامع به این سئوالات نخست بهعنوان مقدمه توضیحاتی مختصر از عملکرد تولید، بازدهی در هکتار،سطح زیر کشت پسته در فاصله دو دهه گذشته و بعد از آن به ساختار بازار، انواع ساختارها و ویژگیهای آن و روشهای اندازهگیری قدرت انحصاری بازار بهویژه با تأکید بر شاخص نسبتهای تمرکز (Concentration-Ratis) و شاخص هر فیندال (Herfindahlendix) خواهیم پرداخت.
جدول شماره 2 شاخص CR و تغییرات آن در بازار جهانی تولید پسته در سالهای 2891-4991 (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ:محاسبه شده براساس آمار سالنامه تولید فائو در فاصله زمانی 2891-4991 نکاتی چند در رابطه با جدول فوق: 1-در سال 2891،چهار مورد از بزرگترین کشورهای تولیدکننده پسته در بازار جهانی به ترتیب ایران،آمریکا،چین و ترکیه بوده و نسبتهای تمرکز 1،2،3 و 4 بنگاهی به ترتیب 95/5،17/7،38/5 و 19/5 درصد بوده است.
سوم،در سالهای 5631 و 8631 شاخص هرفیندال در بازار صادراتی ایران بترتیب 33 و 33/6 درصد بوده است و نشان میدهد که ایران تنها به سه کشور بهطور مساوی پسته صادر کرده و ساختار بازار انحصار چند جانبه متمایل به شبه انحصاری از طرف متقاضیان تغییر کرده است و در این دو سال تعداد کشورهای خریدار پسته 33 و 63 کشور بوده و بیانگر بالا بودن واریانس سهم متقاضیان پسته صادراتی است."