ملخص الجهاز:
"سطح زمینهای آبیاری در سال 0591 به 2/9 میلیون هکتار میرسید که در پایان دهه 08 به 7/002 میلیون هکتار رسید و شوروی 0/08 نیاز پنبه و 0/04 نیاز برنج خود را از سرزمینهای آسیای مرکزی تأمین مینمود اما به چه قیمتی؟از سوی دیگر نتایج از بین رفتن دریاچه بهطور جدی کماهمیت نشان داده شد،و در سخنرانیها بر بیفایدگی دریاچه و توجه دادن به اینکه از دست رفتن وسعت دریاچه توسط افزایش محصولات کشاورزی جبران میشود تأکید مینمودند و در واقع یک متر مکعب آب برای آبیاری ارزش زیادر را در پی دارد تا اینکه این آب به داخل دریاچه بریزد.
افزایش حجم نمک:فاجعه دیگری که رخ میدهد تنها محدود به حوزه دریاچه نمیشود بلکه نمکهای دریاچه که توسط طوفانها تا صدها کیلومتر جابجا میشود در شیب رشتهکوههای پامیر مشاهده گردیده،در واقع باد این نمکها را به این مناطق حمل نموده و باعث ذوب غیرطبیعی یخها در اقیانوس آرام،و اقیانوس منجمد شمالی و همچنین در گنگ و باراهامپوتورا در شمال هند شده است.
نمکزار شدن مزارع:براساس تحقیقات انجام شده از دست رفتن مقدار قابل توجه آب به واسطهء ضعف سیستم زهکشی کانالهای موجود و پراکنده شدن مواد شیمیایی با حجم بسیار بالا باعث افزایش نمک در زمینهای کشاورزی منطقه گردیده است.
ناپدید شدن دریاچه آرال به عنوان بزرگترین فاجعه زیست محیطی قرن بیستم مطرح است و ضرر و زیانهایی که برای ساکنان اطراف دریاچه و بخصوص ساکنان پنج جمهوری آسیای مرکزی به جا گذاشته و بر جای خواهد گذاشت با دهها میلیارد دلار نیز غیر قابل جبران میباشد."