ملخص الجهاز:
"اولین دستگاه تایپ فارسی در شهر کلکته ساختهشده و برای انتشار نخستین مطبوعات فارسی زبان جهان در آنجا به کار گرفته شده و این شهر یکی از مهمترین پایگاههای مطبوعات ایران در دوره قاجار بوده است.
از سوی دیگر اولین دوره تاریخ روزنامهنگاری در هند نیز با زبان فارسی عجین گردیده و اندیشمندان آزادیخواه ایرانی از جمله سید جمال الدین اسدآبادی و مؤید الاسلام کاشانی سهم مهمی در نهضت استقلال هند داشتهاند که بخش اعظم این نقش از طریق روزنامهنگاری بوده است.
هرچند برخی محققین به چاپ یک آگهی فارسی در شماره مورخ 10 نوامبر 1781 نشریهای به نام«ایندیانا گزت»9که آن هم در کلکته منتشر میشد،بهعنوان نخستین ظهور متن فارسی در مطبوعات اشاره کردهاند،اما بدونشک تاریخ تولد روزنامهنگاری فارسی را باید 4 مارس 1784 دانست که انتشار هفتهنامه«کلکته گزت»10به دست یکی از افسران کمپانی هند شرقی به نام«فرانسیس گلادوین»11آغاز گردید.
از آنجا که حبل المتین در خارج از ایران منتشر میشد،ظلم و فساد دربار ایران را با جسارت و صراحت مورد حمله قرار میداد و مؤید الاسلام به منظور ایجاد همبستگی بین روحانیت و مطبوعات،بهعنوان دو رکن مهم مبارزه،تا ده سال متوالی هر هفته 5000 نسخه از آن را به صورت رایگان برای علمای نجف و ایران و روشنفکران کشورهای مختلف آسیا و اروپا ارسال مینمود؛هرچند که ورود این روزنامه به ایران رسما ممنوع بود و با زحمت فراوان به دست گیرندگانش میرسید.
مؤید الاسلام همچنین روزنامه«مفتاح الظفر»را نیز که حاوی مقالات ریاضی و مطالب علمی به زبان فارسی بود،در سال 1315 هجری قمری در کلکته تأسیس نمود که مدیریت آن با میرزا سید حسن بود."