خلاصة:
انسان بهعنوان رکن اصلی اقتصاد جامعه دارای نیازمندیهایی است که مهمترین آنها نیاز به امنیت غذایی و تغذیه سالم است. در جامعه ایران دو گروه از افراد وجود دارند که از امنیت کامل غذایی برخوردار نیستند، این دو گروه شامل کسانی هستند که یا بهعلت بضاعت مالی توانایی تهیه مواد غذایی سالم و مغذی را ندارند و یا اینکه علیرغم توانایی مالی، بهعلت مصرف غیرصحیح مواد غذایی فاقد امنیت غذاییاند. لذا دو عامل در ایجاد امنیت غذایی افراد نقش مهم ایفا میکنند که شامل درآمد و ارتقای دانش غذایی افراد میشوند و با معرفی سبد غذایی مناسب میتوان به این دو دست یافت. در این مقاله ضمن استفاده از نظرات متخصصان تغذیه و بهداشت، برای اولین بار به کمک منطق فازی با تابع عضویت ذوزنقه وبا استفاده از دادههای مرکز آمار و جداول ترکیبات مواد غذایی، یک سبد غذایی برای دهکهای خانوارهای شهری و روستایی تعیین شده است. همچنانکه خواهیم دید، ماهیت تغذیه و انسان آنچنان است که روش استفاده از منطق فازی بر دیگر روشها برتری دارد. ما در اینجا با تعریف 21 تابع هدف و 27 مجموعه مواد غذایی و 10 ماده مغذی و 78 قید با ضرایب فازی و با استفاده از برنامهریزی آرمانی یک سبد غذایی را بهدست آوردهایم. این سبد غذایی علی رغم آنکه نیاز افراد به مواد غذایی را مرتفع میکند از کمترین هزینه نیز برخوردار است. با تعیین سبد غذایی و هزینه آن خط فقر مشخص شده است. نتایج بهدست آمده نشان میدهد که خانوارهای روستایی در دهکهای اول و دوم هزینهای و خانوارهای شهری در دهک اول، توانایی مالی جهت خرید مایحتاج غذایی را نداشتهاند. لذا به امنیت غذایی دسترسی نخواهند داشت. هزینه سبد غذایی ارائه شده از این روش که برای اولین بار در ایران محاسبه شده از دیگر روشهای معمول کمتر است.
As the main element of economy، human being has requirements the main one of which is the need for food security and healthy nutrition. Unfortunately، in the Iranian society there are two groups of people who do not enjoy food security. These groups include people who either do not have the financial means to provide healthy and nutritious food or those who، despite having the financial means، lack the necessary knowledge regarding proper combination of various food groups. Therefore، the two main factors which play important role in creating people’s food security are 1) income (financial ability) and 2) knowledge regarding nutrition and preparation of proper food basket. In this paper at the first time by using fuzzy logic with trapezoidal membership function، data from statistical center and food ingredients tables، a food basket for urban and rural families is defined and we will see that fuzzy logic is preffered to other methods.for this problem (obtain basket food) we have 21 objectives ، 27 variables ، 10 nutrition and 78 constrains that by using goal programming we receive a food basket which، requires the least cost. The cost of the said basket determines which income groups are capable of providing for their nutritional needs and which are not. Findings of this study indicate that I) Urban families within the first ten percentile point and rural families within the first ten and twenty percentile points do not have the necessary financial means to provide for desired food security.
ملخص الجهاز:
در اين مقاله ضمن استفاده از نظرات متخصصان تغذیه و بهداشت، برای اولین بار به کمک منطق فازي با تابع عضویت ذوزنقه وبا استفاده از دادههاي مرکز آمار و جداول ترکيبات مواد غذايي، يک سبد غذايي برای دهکهای خانوارهای شهری و روستایی تعیین شده است.
(وزارت بهداشت 1383) آمار منتشر شده توسط مرکز انستيتو تحقيقات تغذيه و صنايع غذايي کشور نشان ميدهد که از تمامي افرادي که انرژي و پروتئين مصرف میکنند، تنها 30 درصد به اندازة نياز و 20 % اضافه بر نياز مواد مغذي دريافت میکنند و 50 درصد نيز با کمبود مواد مغذي روبرو هستند (وزارت بهداشت 1383)، که اين آمار بالاي 50%، هم ريشه در عدم کفايت درآمد خانوار و هم در عدم تنوع غذايي در الگوي مصرفي دارد، چرا که طبق آمار تنها حدود 15 تا 20 قلم مواد غذايي در سبد روزانة يک فرد ايراني است، در حالي که کشور ژاپن حدود 30 تا 40 مادة غذايي در سبد غذايي خود دارد بنابراين در جامعة ما بعضي افراد بهعلت کمي بضاعت مالي نميتوانند تغذية مناسب داشته باشند و بعضي ديگر هم با وجود بضاعت مالي خوب يا متوسط، آگاهي لازم در زمينة نيازهاي تغذيهاي را ندارند، لذا وظيفه اين است که يک يا چند ترکيب مواد غذايي که هم نياز افراد به مواد غذايي را مرتفع كرده و هم با درآمد خانوارها سازگار باشد، در اختيار مردم جامعه قرار گيرد.