خلاصة:
مشکلات شدید بانکداری تجاری،اندیشمندان این بخش را به فکر ارایهی الگوهای دیگری برای عملیات سیستم بانکی انداخته است.در این میان،بانکداری محدود با سابقهی تئوریک طولانی و در عین حال،بدون تجربهی اجرایی،ذهنهای بسیاری را مشغول کرده است.
در بانکداری محدود،رابطهی سپردههای جاری با تأمین مالی وامهای بانکی قطع میشود و نرخ ذخیرهی قانونی سپردههای جاری صد در صد خواهد بود.در چنین فرضی،بانکهای محدود به سپردهپذیری و سیستم پرداخت مبادرت خواهند ورزید و از وامدهی منع میشوند و واسطههای مالی غیر بانکی تسهیلات خواهند داد و تحت مقررات اوراق بهادار شرکتها عمل خواهند کرد.این الگوی بسیار شناخته شده در ادبیات اقتصاد پولی در ادبیات اقتصادی مجامع علمی کشور ما چندان شناخته شده نیست.در این مقاله تاریخچهای از مباحث طرح شده در این باره به علاوهی اظهار نظر موافقان و مخالفان این ایده میآید و بر اساس آن، ارزیابی نهایی صورت میگیرد.این نوع از بانکداری میتواند در برخی موارد،همخوانی بیشتری با اصول مورد نظر اسلام در بانکداری داشته باشد.معرفی کامل و مطلوب این الگو میتواند به طراحی هر چه بهتر الگوهای جدید بانکداری اسلامی کمک مؤثر و شایانی کند.
ملخص الجهاز:
"هزینهی اجرایی تفکیک این نگرانی وجود دارد که تجزیهی بانکهای پرسابقه که به طور همزمان،چندین کار را انجام میدهند به مؤسسات تخصصی جداگانه چه هزینهای خواهد داشت؟آیا ساختارهای قدیمی باید منحل و ساختارهای جدیدی طراحی شوند یا اینکه ساختارهای قدیمی باید حفظ و دوباره طراحی شوند؟ برای کاهش هزینههای جایگزینی برخی پیشنهاد میکنند مؤسساتی که خواهان ارایهی خدمات سپردهگذاری هستند،در مقابل سپردههای دیداری خود،ملزم به ذخیرهی صد در صد در قالب نگهداری اوراق دولتی باشند.
در واقع،نکتهی اصلی این است که آیا این تفکیک حسابهای بانکی میتواند به رسیدن به هدف کمک کند؟اگر چنین است،تحمیل هزینههای سنگین بازسازی کامل به سیستم پولی و در سطح کلان به کل اقتصاد جامعه نمیتواند توجیهپذیر باشد؛در غیر این صورت،باید ایدهی تفکیک را به صورت عمیقتر و واقعیتری اجرا کرد تا اهداف مورد نظر از آن محقق گردد؛بدین منظور تفکیک مؤسسات خدمات بانکی از مؤسسات وامدهی و تأمین مالی ضروری است.
با این حال،ایشان طرف بدهی تراز بانکها را داده شده فرض میکنند؛این به این معنی است که روش تأمین منابع وامدهی خصوصیت ندارد؛در این صورت سؤال اصلی این است که آیا منطقی در پس اینکه برخی مؤسسات مشابه هم سپردهپذیری و هم وامدهی میکنند وجود دارد؟1از سوی دیگر این انتظار هست که نیاز به نقدینگی با برداشت از سپردهها که حق قطعی سپردهگذاران حسابهای جاری است،ارتباط متقابل داشته باشد؛این یعنی ارتباط نداشتن وامدهی با سپردههای دیداری موجب میشود بانکها ثبات بیشتری داشته باشند؛چرا که توانایی بیشتری در پاسخگویی به درخواست برداشت از حسابهای جاری خواهند داشت."