ملخص الجهاز:
"در این ترجمه جمله«با آنکه بیجان بودید شما را جان بخشید» معادل بسیار مناسب و جالبی برای «و کنتم أمواتا فأحیاکم» است که از هر جهت دقت و ظرافت لازم در آن رعایت شده است.
با توجه به اینکه در این آیات و امثال آنکه مجزوم شدن فعلهای مضارع«اوف»و«اذکر»به وسیله شرط مقدر است، کلمه«تا»در ترجمه اینگونه آیات باید حذف شود؛زیرا معنایی که به وسیله آن القا میشود،با تقدیر شرط در آیه سازگار نیست؛ بنابراین ترجمهء صحیح آیات چنین است:«و به عهد من وفا کنید؛من نیز به عهد شما وفا میکنم»؛«پس به یاد من باشید که من نیز شما را یاد میکنم».
باید توجه داشت«إن»در این دو آیه،مخففه از مثقله است،نه وصلیه و نه شرطیه؛پس ترجمه صحیح این دو آیه چنین است: «او را یاد کنید همچنانکه شما را هدایت کرده است و به راستی که پیش از آن از گمراهان بودید»؛«به راستی که[این کار]جز بر کسانی که خدا هدایتشان کرده است،سخت گران بود».
باید توجه داشت کلمه«بلی»حرف جواب و مخصوص جمله منفی است و دلالت بر ابطال نفی میکند و در اینگونه موارد، معادل فارسی آن کلمه«چرا»است نه«آری»!و در سوره بقره آیات 81،112 و 260؛آل عمران:125 و انشقاق:15 نیز چنین است و همین گونه است در موارد دیگر از سورهها(در این باره به کتاب معنی اللبیب ابن هشام،باب اول،حرف الباء مراجعه شود).
«ما»در«ما یفعلوا»همانگونه که در خود این تفسیر تصریح شده،شرطی و ابهامی است نه موصول؛بنابراین ترجمه دقیق آیه چنین است:«و هر کار خیری انجام دهند،هرگز در مورد آن ناسپاسی نمیبینند و خدا به[حال]پرواپیشگان داناست»."