خلاصة:
این مقاله به بررسی ملات استفاده شده در آرامگاه تپتی آهار در محوطه تاریخی هفت تپه خوزستان از دیدگاه ترکیب شیمیایی و ریزساختاری میپردازد.محوطه هفت تپه و بناهای موجود در آن متعلق به حدود 1500 ق.م(دوره عیلام میانه)است.جهت شناسایی دقیق نوع ملات،مواد اضافه شده و شیوه ساخت و همچنین شناسایی آسیبهای وارده به ملات و دلایل آنها،بر روی چند نمونه متعلق،به نقاط مختلف بنا،آزمایشهایی صورت گرفت.این آزمایشها شامل آنالیز شیمیتر و آنالیز کمی XRF جهت شناسایی عناصر موجود در ساختار ملات،آنالیز کیفی XRD جهت شناسایی فازهای تشکیل دهنده احتمالی و فازهای حاصل از تغییر ماهیت ملات در طول زمان،و نیز بررسی با استفاده از میکروسکوپ الکترونی (SEM) جهت شناخت خصوصیات بلوری و ریز ساختار نمونهها بود.
ملخص الجهاز:
"تصویر 1-جبهه شمالی آرامگاه تپتیآهار(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 2-موقعیت قرارگیری آرامگاه تپتی آهار در مجموعه معبد آرامگاه و عناصر معماری یافت شده هفت تپه بین سالهای 1344 تا 1357 شمسی (Mofidi Nasrabadi 2005) آزمایشها: جهت شناخت دقیق نوع ملات،شیوه ساخت و فرآوری و فرآیندهای فرسایشی صورت گرفته بر روی آن،نیاز به انجام آزمایشهایی است که بتوانند ماهیت و ساختار این ملات را مشخص نموده و به مدلسازی این فرآیندها کمک نمایند.
در این نمونه بلورهایی شبیه به بلورهای اولیه ژیپس کمتر دیده میشود،با توجه به تغییر ساختار ژیپس به بازانیت،این بلورها بیشکل،خرد شده و متخلخل هستند که در اثر از دست رفتن نیمی از آب تبلور بلورهای ژیپس(تبدیل ژیپس به بازانیت با کاهش حجم زیادی همراه است)ایجاد شدهاند(تصویر شماره 8).
بلورهای تبلور مجدد در تصاویر میکروسکوپی نمونهها قابل مشاهده است که از علل آن میتوان رطوبت نسبی بالا در منطقه(تصویر شماره 11)و مقدار بارندگی زیاد در ماههای سرد سال(آذر،دی،بهمن و اسفند) دانست که نبود حفاظ مناسب و عدم وجود کانالهای دفع آب و رطوبت در اطراف آرامگاه تأثیر آنها را چندین برابر میکند.
در اثر تغییر ساختار ژیپس به بازانیت و از دست رفتن نیمی از آب تبلور بلورهای ژیپس که با کاهش حجم زیادی همراه است، بلورهای متخلخل و خرد شده گچ در نمونه شماره 2 دیده میشوند که ممکن است به علت قرارگیری آن ناحیه در برابر نور مستقیم خورشید در طی 40 سال اخیر پس از حفاری و بالا بودن دمای منطقه،صورت گرفته باشد."