خلاصة:
آثار تاریخی مجموعه پاسارگاد از سه نوع سنگ با ساختار متفاوت بنا شدهاند که هر کدام روند تخریبی خاصی را طی نمودهاند.یکی از اینگونهها،سنگهای سیاه میباشند که در مجموعه،بیشترین تخریب را دچار شده و تاکنون هیچ اقدامی در جهت آسیبشناسی و محافظت از این سنگها صورت نپذیرفته است.توجه به این نکته که سنگهای سیاه در قسمتهای پایهای بنا همانند پایه ستونها و درگاهها استفاده شدهاند و بر روی پایهها، فشار قلمه ستونها وجود دارد،بنابراین بررسی دقیق در مورد آسیبهای ایجاد شده و جلوگیری از ادامه روند تخریب آن بسیار ضروری میباشد.برای رسیدن به این هدف در ابتدا،شناسایی گونه سنگ سیاه بوسیله بررسی های ماکروسکوپی،میکروسکوپی و آزمایش پتروگرافی صورت پذیرفته و سپس برای تعیین فازهای تشکیل دهندهء سنگ که عامل مهم ساختاری میباشند،آنالیز XRD انجام گرفت و بر روی نمونه مورد نظر نیز در شرایط استاندارد آزمایشگاهی تستهای جذب رطوبت،تخلخل،پوکی و...صورت پذیرفت که نتایج حاصله بیان گردیده است.عوامل آسیبرسان محیطی،شامل عوامل فیزیکی،شیمیایی،انسانی و بیولوژیکی به طور عمده بررسی و شناسایی شده و راهکارهایی نیز جهت حفاظت و مرمت سنگهای سیاه مجموعه پاسارگاد پیشنهاد گردیده است.
ملخص الجهاز:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار XRD -ترکیب کانی شناسی دانههای اصلی و مواد سیمان کننده: سنگهای سیاه محوطه پاسارگاد از نوع سنگ آهکی از خانواده شیلها میباشند که مواد سیمان کننده اصلی آن کانیهای رسی است که در سراسر بافت آن پخش شده است و با گذر زمان دچار تخریب گردیده و مواد سیمان کننده سنگ ساختار اصلی خود را از دست داده و پوک شدهاند و این امر سبب شده است که سنگ،مقاومت خود را از دست داده و ورقهورقه شود.
الف-2-نقل و انتقال آب مایع در جسم متخلخل در مورد سنگهای سیاه پاسارگاد بایستی به این نکته اشاره کرد که به دلیل نداشتن هیچگونه حفاظی بر روی آثار و عدم انجام اقدامات حفاظتی مناسب،آب به راحتی در داخل سنگها نفوذ کرده و به دلیل قرارگیری آثار در فضای باز فشار باد نیز سبب نفوذ هر چه بهتر آب به داخل سنگها میشود و آب موجود در سنگ سبب ایجاد تخریب آن در دراز مدت شده است.
ب-1-تغییرات ترکیب سنگها: سنگهای سیاه پاسارگاد دارای ترکیب کانی کلسیت،کوارتز و بافتی متخلخل میباشند و در منطقهای قرار گرفتهاند که زمستانهای سرد و مرطوب و تابستانهایی خشک دارد که این عوامل سبب تاثیرگذاری زیاد عوامل هوازدگی بر روی سنگ و تغییر ترکیب شیمیایی آنها شده است.
البته نتیجه نهایی در این مورد به استفاده از مواد بر روی نمونه سنگ سیاه مشخص میشود و این طرح به صورت پیشنهاد به توجه به بررسیهای انجام شده میباشد که این سنگها از نظر ساختاری خصوصیاتی مشابه با نمونههایی دارند که از ذرات نانو در استحکام بخشی آنها استفاده شده است."