خلاصة:
تعقل دربارهی طبیعت و فضای پیرامون در کنار علتیابی و دخل و تصرف در محیط در طول تاریخ امتیاز زندگی بشر بر سایر موجودات بوده و تجلیگاه شعور و سازندگی(-فرهنگ)شده است.در این بین علوم طبیعی، به ویژه دانش ریاضیات،با تکیه بر تجربه و حواس،مبنای حوزههای بنیادین وسیعی در پیدایش فن،هنر و معماری شده است.بنابراین،از آنجایی که معماری گذشتهی ایران،همچون سایر تمدنهای بشری،برپایهی تناسبات تعریف میشود،دانش ریاضیات در شکلگیری آن نقش بهسزایی دارد و به همین دلیل بررسی اجزای آن،بهویژه تزئینات،در این رهیافت ضروری مینماید.
در معماری سنتی ایران،جدارههای بنا با مصالح مناسب و متناسب با هویت و کاربرد بنا تزئین میشده است.یکی از این تزئینات خوون چینی1 است که در کتیبههای سردر ورودی خانههای بافت تاریخی شهر دزفول به وفور کاربرد داشته است.نسبتهای عددی و تناسبات طلایی ابعاد آجر و خلاقیت معمار در ترکیب اجزای آن باعث شکلگیری این تزئینات برپایهی اصول هندسه و ریاضیات شده است.
این مقاله میکوشد نحوهی پیوند هندسه و معماری در تزئینات آجری کتیبهها و تأثیر ابعاد آجر در شکلگیری آن در سردر ورودی خانههای سنتی شهر تاریخی دزفول بررسی کند و الگوی مناسبی جهت احیای آجرکاری و طراحی تزئینات جدید ارائه دهد.
ملخص الجهاز:
"وسیعی در پیدایش فن،هنر و معماری شده است.
است که در کتیبههای سردر ورودی خانههای بافت تاریخی شهر دزفول
در معماری بافت تاریخی این دو شهر و دیگر شهرهایی که بافت
تاریخی دزفول مطالعه و بررسی شده است.
و محاسباتی در آجرچینی و با استفاده از این الگو میتوان کتیبههایی با خوون چینی متنوع و زیبا برای سامانبخشی به ناهنجاریهای نماهای
در فرهنگ واژههای معماری سنتی ایران خشت به معنی آجر خام
در جایی دیگر ذکر شده آجر واژهای بابلی است.
یا آجرچینی تزئینی در پیشانی بنا[است]که با استفاده از آجر تراش
منطقه تکامل این ماده در استفاده از خشت خام مشهود است.
که در 0004 سال پیش از میلاد در ایران آجر برای اولینبار به
ماندهی معماری از این دوران از نظر ظرافت و تناسب آجرکاری چنان
پوستهی خارجی بر بنا با پوشش تزئینی از آجر است که از ویژگیهای
ابعاد و اندازههای آجر در طول زمان به تکامل رسیده است.
از آجرتراش خوون چینیهای زیبایی خلق شده است.
که در گونهها و ترکیبهای مختلف به کار برده شده است.
کاربرد تزئینی آجر است و از ضخامت آن در ایجاد انواع گرههای تزئینی در
در این نوع آجرکاری از قطعات مختلف آجر و کنار هم
قرار دادن آنها برای ایجاد انواع گرههای تزئینی استفاده میشود.
شیوهی اجرا به این صورت است:زمانی که عملیات بنا به
پایان میرسد پیشانی درگاه برای چیدن خوون آماده است.
متنوع و زیبایی را به وجود میآورد و این هنر ترکیبی است از هنر
و اگر این نوع آجر در خردشدن و ایجاد تناسب برای نماسازی به"