ملخص الجهاز:
"با کمال تاسف برخلاف اراده و خواست پروردگار(و علیرغم اوامر ذات مقدسش در زمینه پیشرفت و پیروزی اسلام و مسلمین)هزیمتها و عقب نشینیهای جهان اسلام نسل به نسل و پشت سرهم انجام پذیرفت و همانطور که"نبردهای پی در پی نظامی" مخفی و مکتوم باقی مانده است و فرماندهان و رهبران ارتشهای اسلامی و سربازان اسلام آنها را تا به امروز مورد پژوهش و بررسی قرار ندادهاند،همچنین"معرکهها نبردهای متناوب فرهنگی"مخفی و پشت پرده باقی مانده و زعماء پیشوایان اندیشه و فرهنگ اسلامی و لشکریان وابسته به این فرهنگ به کنکاش و تحقیق آن پرداختهاند،بلکه در این زمینه جریانی عظیمتر به وقوع پیوست و آن اینکه پیشوایان فرهنگ معارف در دنیای اسلام و سربازان حوزههای فرهنگی به پیروزی از توطئه رهبران و متفکران فرهنگ دشمن(فرهنگ استعماری غرب)آگاه یا ناخودآگاه،خود به صورت دشمنان عقل اسلامی"تغییر ماهیت دادند و حال آنکه خود منتسبت به این"عقل"بودند و احیانا با خلوص نیت و از روی غیرت از آن دفاع مینمودند.
مترجم بزرگترین پیشوایان علم در عصر خویش به شمار میآید،نیست و این حکم بسیار رسوا و زشت است نه تنها درباره(مارگیلوث)که دربارهء همه مستشرقان و کاهنان و پیشگویان همانند وی و پیرامون اندیشهها و نظراتی از افکار قشری و خشکی که ابراز داشتهاند؟ ولکن در نظر من عجیب این است که"مالک"بر ذکر این"ماجرا و داستان غربی ادبی"او بر تاثیر آن روی عقل جدید تکیه نموده و سپس از آن به نتیجه دیگری منتقل شده است،وی میگوید: بنا بر این"نفس مشکله"3با وضع ثابت خود از محدود ادب و تاریخ میگذرد و در شکل مباشری و رو در رو کل منهج و شیوه تفسیری کهن را وجهه همت خویش و مورد سئوال قرار میدهد،این تفسیر که با اسلوبی نوین بر شیوه مقایسه تطبیق استوار میباشد بر"شعر جاهلی"چونان حقیقی غیر ایراد اعتماد کرده است."