ملخص الجهاز:
"تاجیکان در تاجیکستان زندگی میکنند و تاجیکستان سرزمین تاجیکهای فارسیگو است که خودشان را از زمین خود،از ریشهء خود،از فرهنگ فارسی خود هیچوقت جدا نمیکنند؛و در این صد سال اخیر در زندگی مردم تاجیک دگرگونیها رخدادها و آنقدر تلخیها به جا گذاشت که اگر پافشاری،جاننثاری گروهی از روشنفکرها نبود ما نمیتوانستیم با شما به زبان فارسی سخن بگوییم.
*منظور این بود که چقدر این بازگشت موفقیتآمیز بوده است و برای اینکه این آشنایی جدیتر و عمیقتر شود چه تحولاتی در چه سطوحی باید صورت گیرد؟کدامیک از دستگاههایی که الان در تاجیکستان مجری امور فرهنگی هستند و برنامههای فرهنگی تاجیکستان را طراحی میکنند باید به ساختار خود دست بزنند تا این تحول زبان یا بازگشت به خط نیاکان و میراث پدران صورت پذیرد؟ *بازگشت به خط آغاز شده است،اما خیلی وقت طولانی میخواهد و آنهایی که این خط را میآموزند زیاد نیستند و آنهایی که میخواهند این خط را بیاموزند،هنوز خیلی جوانند.
اما این کار را فقط باید ایران صورت دهد زیرا وضع اقتصادی شما بهتر است برای اینکه یک مرکزی باشد:مرکز ادبی زبان ناب فارسی هم برای افغانستان،هم برای تاجیکستان و هم برای ایران.
ما مردم پارسینژاد کاممان را با شعر برداشتهاند و هر آدم بیسوادی هم دوست دارد شعر بداند و وقتی هم به او ستم میکردند همان شعر را پیش میآورد و شعر واقعا واسطهء زندهداری زبان ما نهفقط برای خطهای مثل خراسان قدیم اصلا برای زندهداری کل فرهنگ ما خیلی مهم بوده است و من فکر میکنم که بالاخره باید یک پژوهشگاه شعر در تاجیکستان و ایران تأسیس کنیم زیرا همانقدر که شعر ما را شناخته است ما هنوز خوب شعر را نشناختهایم؛و به همان درجهای که شعر به ما خدمت کرده برای شعر منتگذار نیستیم."