ملخص الجهاز:
"در رابطه با تبریز و آذربایجان عمدهترین نمونه وقف دو گانه ظهیریه مشهور به«صادقیه»است که توسط میرزا محمد صادق،برادر میرزا ابراهمی ظهیریه الدوله بنیان گذاشته شد49مانند ظهیریه هدف اولیه آن نیز تأمین مخارج مدرسه و مسجد کوچکی در بازار اصلی بود50این موقوفات حداقل در برخی زمینهها تا دوره قاجاریه آخرین مورد بررسی شده در حقیقت وقف نیست بلکه یک وصیتنامه است، اگرچه میتواند جزء وقف مذهبی به شمار آید، حاجی میرزا جبار، احتمالا از تجار عمده تبریز بوده است که توانسته از داراییهایش املاک وسیعی را که در وصیتنامه به آنها اشاره شده است، ببخشد مبایعه-ششم رمضان 1231 هـ.
ق (26 می 1839 م)- حکم یک دادگاه شرعی و حقوقی درباره عرضه شکایت میرزا عبد الحسین متولی موقوفات ظهیریه و برادرش میرزا عبد الجبار درباره دو روستا که از آغاز به شخصی به نام میرزا مهدی قاضی اجاره داده میشد (سند برگرفته از متن کتاب) تا حد زیادی اداره وقف به دست علمای تبریز بوده است وقف حاجی میرزا موسی خان: قدیمیترین وقف این مجموعه در سال 1834 م.
دقیقا مشخص نیست که آیا از نظر وقف کنندگان برخی اشخاص روحانی تبریز یا برخی فرقهها مانند شیخیه دارای اولویت بودهاند؟ در حالی که حاکمان و وزیران ولایات و دیگر کارگزاران اجرایی در تاسیس وقف در این دوره شرکت نداشتهاند اما در عوض علما و تاجران ثروتمند بسیار اثرگذارتر ظاهر شدهاند البته در این میان نقش زنانی چون تاج ماه بیگم را نباید فراموش کرد،روی هم رفته یافتههای اولیه،نشان میدهد فعالیت ساخت و ساز در شهر در جریان بوده است."