ملخص الجهاز:
"گردآوری مکاتبات تاریخی ایران دکتر هانس ربرت رویمر(آلمان) از هنگامی که علم سیاست بین المللی توسط ژان مابییون Jean Mabillon راهب فرانسوی در سال 1861 با انتشار کتاب De re Diplomatica بنیاد گذاشته شد این نکته مسلم گشت که اسناد دولتی و مکاتبات رسمی مهمتری وسیله برای تحصیل و تحقیق تاریخ ممالک اروپائیست.
2علت این امر فقط کافی نبودن تفحص و کنجکاوی در ترایخ ایران نیست،بلکه مخصوصا باین علت (1)-مثلا هامرپور گشتال Hammer-Purgstall در جلد نهم تاریخ دولت عثمانی (GOR) ص 533-086 فهرست چهار هزار نامهء دولتی و تجاری و فرامین و اسناد دیگر عثمانی را از روی منشآت و بایگانیها بچاپ رسانده است.
(2)-برای اطلاع از این مطلب نگاه کنید به فهرست مطالب دورهء پنج سالهء «مجلهء یادگار»که در مجلهء Oriens سال 8491 ص 931 و سال 4591 ص 002 تا 712 چاپ شده است و همچنی به تاریخ وسیکلاری Oriens ،جلد اول سال 8491 ص 311 تا؟؟؟).
همچنین در کتابخانهء وزارت دارایی بعضی اسناد اداری و اجتماعی هست که راجع به اوضاع اداری و تشکیلاتی دورهء قاجاریه اطلاعات مفیدی از آنها بدست میآید و میس لمبتون نیز در تألیف کتاب بسیار سودمند Landlord and Peasant in Persia چاپ 2591 نیز از آنها استفاده کرده است.
در همین ایام آقای ژان اوبن فرانسوی جزوهء کوچکی در تهران انتشار دادند که در آن متن چند فرمان دورهء صفوی مربوط به نطتز چاپ شده است.
این نکته را یادآور میشوم که مجموعهء منشآت مخصوصا از آن جهت سودمند است که فرامین اصلی برای تاریخ ایران دورهء تاسلامی هنوز باندازهء کافی در دست نیست."