خلاصة:
نزاع های دسته جمعی یکی از مسائل اجتماعی و پدیده های قدیمی است که کماکان در برخی اجتماعات کوچک و روستاها وجود دارد. این مقاله به ریشه یابی این پدیده از دیدگاه جامعه شناسی و نقش نیروهای اجتماعی در بروز این پدیده میپردازد و با مطالعه موردی دو روستا نشان می دهد در جایی که گروه های متمایز اجتماعی وجود دارد مبارزه آنها برای کسب قدرت و منابع کمیاب (آب و زمین) در بروز نزاع های دسته جمعی نقش تعیینکننده دارد. از سوی دیگر در جایی دیگر که مبتنی بر نظام خویشاوندی نسبتا یکپارچهای است و گروهبندیهای متمایز اجتماعی شگل نگرفته است، نزاع دسته جمعی به وقوع نمیپیوندد.نزاع دسته جمعی به وقوع نمیپیوندد.
ملخص الجهاز:
"نتیجهگیری نظری:از نظریههای مذکور میتوان استنباط کرد که نزاعهای دستهجمعی اساسادر جایی صورت میگیرد که گروههای اجتماعی متمایز از هم(متمایز از لحاظ قومی یا شبکهخویشاوندی و امثالهم)وجود دارد و رقابت آنها برای کسب جایگاههای قدرت و دستیابی به منابعکمیاب باعث کشمکش و درگیری و نزاع بین آنها میشود.
ما برای آزمون این فرضیات به دو روستا(مورد)احتیاج داشتیم که یکی مصداق وجود نزاعهایدستهجمعی باشد و دیگری مصداق عدم وجود نزاعهای دستهجمعی تا ببینیم در روستایی که نزاعهایدستهجمعی صورت میگیرد گروههای اجتماعی متمایز وجود دارد و این گروهها بر سر منابع کمیاب وقدرت با یکدیگر درگیر میشوند یا خیر؟و در روستایی که نزاع صورت نمیگیرد،آیا گروههایاجتماعی متمایز وجود ندارد؟ما با مطالعه اسناد و پروندههای قضائی بخش خواجه از توابع شهرستانهریس در استان آذربایجان شرقی که با آنجا ارتباط داشتیم دو روستای همجواز کویچ و افشرد راانتخاب کردیم.
از نظریه ناکامی و ستیزهجوییدولارد و نظریه تضاد گروهی ولد به این نتیجهگیری نظری و فرضیهها رسیدیم که نزاعهایدستهجمعی اساسا در جایی صورت میگیرد که گروههای اجتماعی متمایز از هم(متمایز از لحاظ قومییا شبکه خویشاوندی و امثالهم)وجود دارد و رقابت آنها برای کسب قدرت و دستیابی به منابع کمیابباعث کشمکش و درگیری و نزاع بین آنها میشود.
روستای پرنزاع(مصداق اجتماعی با نزاعهای دستهجمعی فراوان)اما روستایی است نوپا که ازحدود 11 گروه طایفهای مختلف تشکیل شده است و همانطور که به زعم دولارد آگاهی ازتفاوت ژهای موجود بین گروهی و احساس تعلق به یک گروه خاص لازمه تضاد و ستیز در بینگروههای اجتماعی است در این روستا نیز افراد دقیقا بر وجود گروهبندی اجتماعی متمایز در بین خودآگاهند."