خلاصة:
محمد مهدی جواهری از مشهورترین شاعران معاصر در کشور های عربی است که پیوند عمیقی با جامعه خود برقرار ساخته ، سروده های بسیاری در نقد مسائل اجتماعی از خود به یادگار گذاشته است . انتقاد جواهری از مسائل و مشکلات جامعه عراق و نیز جامعه جهانی به یک محور خاص محدود نمی شود؛ هر چند اغلب آنها اهدافی مانند هم دنبال می کند . این مسائل را می توان در محورهای سه گانه مظالم اجتماعی ، خفقان سیاسی و استعمارگری جای داد که بررسی تمامی این محورها در یک یا دو مقاله میسر نیست . از این رو ، این مقاله به بررسی مظالم اجتماعی و نقد آن در دو طبقه کشاورز و کارگر می پردازد .
ملخص الجهاز:
"جواهری تحصیلش را در مدرسههای دینی نجف آغاز کرد(محمد مهدی الجواهری، شاعر العراق الأکبر،7)و با حافظۀ قوی خود هر روز آیاتی از قرآن کریم،خطبهای از نهج البلاغه و قصیدهای از دیوان متنبی را حفظ میکرد(الشعر العربی الحدیث من أحمد شوقی إلی محمود درویش،289)؛همچنانکه به کتابهای ادبی جدید و آثار شعری معاصر از جمله اشعار احمد شوقی،ایلیا ابو ماضی و دیگران اهتمام میورزید(محمد مهدی الجواهری،شاعر العراق الأکبر،20).
در این میان محمد مهدی جواهری از مشهورترین شاعران معاصر در کشورهای عربی است که با جامعۀ خود پیوند عمیقی برقرار ساخته،سرودههای بسیاری در نقد مسائل سیاسی و اجتماعی از خود به یادگار گذاشته است.
جواهری به عنوان یک ناقد اجتماعی بخوبی میدانست که بسیاری از این مشکلات و گرفتاریها از جمله اختلاف شدید طبقاتی برخاسته از اصول سیاسی حاکم بر جامعۀ عراق است که از سوی بریتانیا بر این ملت تحمیل شده است؛سیاستی که مشکلات متعدد دیگری از جمله فقر،بینوایی و محرومیت تودۀ عظیمی از مردم را به دنبال داشته است.
او از دستهای بیرحم و فرومایهای میگوید که بر پشت انسانهای بیگناه تازیانه فرو میآورد: تلوت سیاط فوق ظهر مکرم#من اللؤم مأخوذ بسوط الألاثم «تازیانهها بر پشت انسان محترم و ارجمند تاب خورد حال اینکه تازیانهزننده خود از فرومایهترین افراد است» (دیوان،378/2) و با قرار دادن تصاویری از شکمهای گرسنه بینوایان در مقابل شکمهای سیر ثروتمندان، قصد دارد به انتقاد از تناقض و فاصلۀ طبقاتی شدید جامعۀ معاصر عراق بپردازد: و باتت بطون ساغبات علی طوی#و أتخمت الأخری بطیب المطاعم «چه شکمهایی که با گرسنگی شب را گذراندند و حال اینکه شکمهای دیگری از خوردن غذاهای لذیذ دچار سوءهاضمه شدند."