ملخص الجهاز:
"سازماندهی مواد کتابخانه شرح احوال برخی کتابداران،کتابفروشان،و صاحبان کتابخانههای شخصی در مجموعهء یادداشتهای قزوینی از شش تن معاریف فرهنگی که در امر کتاب و کتابخانه منزلتی داشتهاند سخن رفته که عبارتند از:الس1،اوکتائی،محمد علی خان تربیت،میرزا محمود خوانساری،ابو عبد الله زنجانی،و یوسف اعتصامی،ترتیب عناوین شخصیتها به همان قسم که در جلد هشتم مذکور است،آمده و جالب آنکه علامه با وسواس و فروتنی ضمن بیان شرح احوال هریک،ضنت علمی محمد علی خان تربیت را نکوهش میکند.
-کتابخانهء رشیدی در تبریز حاوی هزار قرآن و 60000 جلد نسخ دیگر بوده است که از جملهء آنها کتبی بوده است که از هندوستان و چین آورده شده بوده است(مقالات طبی پرفسور برون- مقالهء چهارم نقلا از نامههای رشید الدین به فارسی،نمرهء 36 از نسخهء ملکی خودش) (یادداشتهای قزوینی،جلد ششم،ص 194-198).
بنابراین هرکتاب بالضروره،سه گونه علامت دارد:یکی از ارقام رومی که علامت یکی از کتابخانههای هفتگانه است،دوم یکی از حروف الفبای فرنگی که علامت تعیین هریک از طبقات آن کتابخانه است،سوم ارقام هندسی فرنگی 3 و 2 و 1 الخ که علامت موضع خصوصی آن کتاب مفروض است در آن طبقه،مثلا راحة الصدور علامتش در این فهرست در باب الراء المهملةاین است 19 و B و 1 یعنی راحة الصدور واقع است در کتابخانه اول(1)،در طبقه دوم ṣ(B) و کتاب هفدهم از آن طبقه است،و فارسنامهء ناصری علامتش 24 و F و VI است،یعنی فارسنامه واقع است در کتابخانهء ششم،طبقه ششم و کتاب بیست و چهارم از آن طبقه است،و علی هذا القیاس در عموم کتب مستقله یعنی کتبی که تنها نه منضما با کتبی دیگر در بین الدفتین مجلدی موجود است(یادداشتهای قزوینی،جلد هشتم،ص 11-14)."