ملخص الجهاز:
"نقد و معرفی کتاب فروغستان:کتابی در سیاق ایرج افشار سیاق و سیاقت روشی است از ثبت محاسبات دیوانی و تجاری که قرون متمادی در ایران متداول بود و تا پنجاه-شصت سال پیش یگانه وسیلهء متعارف کار بازرگانان و منشیان و مترسلان و مستوفیان و هرکسی بود که میخواست ارقامی را در فرد و دفتر و دستک به ثبت درآورد.
با توجه به اینکه کتاب مشهور بحر الجواهر فی علم الدفاتر تألیف عبد الوهاب شهشهانی چندین بار در دورهء رواج کار آمدی سیاق نویسی چاپ شده است و نسخهء چاییاش را اینجا و آنجا میتوان یافت،و متون بازمانده از عهد ایلخانی و تیموری بیشتر برای تحقیق در مدارک آن دورانها مفید است-نه مأخذ روزگار قاجار.
فروغستان تألیف فروغ الدین محمد مهدی اصفهانی،یکی از مستوفیان فاضل و شاعری ادیب در روزگار عباس میرزا نایب السلطنه و قائم مقام فراهانی است.
و او قسمتی از دوران پادشاهی ناصر الدین شاه را نیز درک کرد و بنا به نوشتهء اعتماد السلطنه در المآثر و الآثار:«از فضلای معتبر این عصر است و با منصب استیفای دیوان اعلی غالبا به تألیف رسایل و نظم اشعار روزگار میگذرانید و فروغ تخلص میکرد.
» پدر فروغ موسوم به محمد باقر و متخلص به بهجت از مردم اصفهان،ادیب و شاعر و مستوفی بود و به طوری که در همین کتاب فروغستان میبینیم،در دستگاه عباس میرزا نایب السلطنه سمت استیفا داشت.
فروغ متولد سال 3221 قمری در تبریز است و چون دورهء تحصیل را گذرانید-بنا به نوشتهء دیوان بیگی-به کتابداری نزد قائم مقام برگزیده شد و در آنجا با ادبا و شعرا حشر و نشر پیدا کرد."