خلاصة:
توسعه پایدارمفهومی است که در ادبیات متعارف شکل گرفته و شایع گشته است. اما گاهی لازم است مشخص گردد که آیا در اسلام نیز این مفهوم به همان معنایی که امروزه شایع است، مورد توجه قرار گرفته است یا خیر. این ضرورت برای اندیشمندانی نمود بیشتری می یابد که به بحث عدالت یا سایر مباحث اقتصاد اسلامی اهتمام دارند زیرادر پارادایم غالب، توسعه پایدار به حق نسل های آتی در بهره برداری از منابع طبیعی و محیط زیست معطوف است و جایی که پای حق به میان باشد قطعا اسلام حرف های مهمی برای گفتن دارد. وجه دیگر ضرورت این بحث در آنجا است که اندیشمندان اقتصاد توسعه، منابع و محیط زیست بخواهند در چارچوب اسلامی به بحث بپردازند. لذا این مقاله تلاشی است در راستای این دغدغه و پاسخ به این پرسش که توسعه پایدار در کجای اندیشه دینی ما مسلمانان قرار می گیرد و چه جوابی از اسلام پیرامون این سوال قابل استنتاج است. در پایان نیز اینطور نتیجه گیری می شود که اگرچه در ادبیات متعارف عدالت بیننسلی شرط لازم پایداری است اما از منظر اسلامی، عدل نه تنها شرط لازم توسعه پایدار است که به تداوم حیات منجر می شود بلکه خودش عین پایدری و دوام و بقاء حیات و زندگی است.
ملخص الجهاز:
این ضرورت برای اندیشمندانی نمود بیشتری می یابد که به بحث عدالت یا سایر مباحث اقتصاد اسلامی اهتمام دارند زیرادر پارادایم غالب ، توسعه پایدار به حق نسل های آتی در بهره برداری از منابع طبیعی و محیط زیست معطوف است و جایی که پای حق به میان باشد قطعا اسلام حرف های مهمی برای گفتن دارد.
٢. مفهوم توسعه پایدار در ادبیات متعارف با مراجعه به بحثهای بسیار گسترده و متنوع موجود در ادبیات اقتصاد توسعه مشخص می شود که قرابت بسیاری بین مفهوم و معیار عدالت بین نسلی و مفهوم و معیار توسعه پایدار وجود دارد طوری که بر اساس نظر وودوارد١ در سال های اخیر اکثر مباحث مربوط به برابری بین نسلی با استفاده کردن از واژگانی همچون «توسعه پایدار» طرح گردیده است (وودوارد، ٢٠٠٠: ٥٨١) و در این راستا توجه ویژه ای به نقش منابع طبیعی و محیط زیست در پایداری شکوفایی اقتصادی شده است .
در ذیل بند هفتم این پروتکل با اشاره به حقوق نسل های آینده ، اینطور آمده است : «کشورها در موارد لازم باید با همکاری سازمانهای بین المللی دست به اتخاذ یک استراتژی ملی برای توسعه پایدار بزنند که علاوه بر سایر ملاحظات ، بر مبنای بکارگیری تصمیمات اتخاذ شده در کنفرانس و بخصوص با توجه به دستور کار ٢١ تدوین شده باشد.
__________________________________________________________ 1- Woodward 2- Pezzey & Toman 3- Progress and Problems in the Economics of Sustainability 4- Pezzey • ترجیگا١ (٢٠٠٢) بیان می کند که در بین دانشگاهیان و سیاستگذاران بسیاری اتفاق نظر وجود دارد بر اینکه توسعه پایدار باید شامل مباحث و موضوعات مرتبط با برابری بین نسلی گردد.