خلاصة:
ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﻋﺮان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان، ﻛﻪ ﺧﻼﻗﻴﺖ و آﻓﺮﻳﻨﻨـﺪﮔﻲ را ﺑـﺎ ﭘـﮋوﻫﺶ و ﺗﺘﺒـﻊ ﺟﻤﻊ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻫﻢ ﻣﺤﺎﻓﻞ ادﺑﻲ و ﻫﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ، او را در زﻣﺎن ﺣﻴﺎﺗﺶ ﺟﺪی ﮔﺮﻓﺖ، ﻣﺮﺣﻮم ﻗﻴﺼﺮ اﻣﻴﻦﭘﻮر اﺳﺖ. ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛـﺎری ﭼـﻮن »ﮔﻠﻬـﺎ ﻫﻤـﻪ آﻓﺘﺎﺑﮕﺮداﻧﻨـﺪ«، »آﻳﻨﻪﻫﺎی ﻧﺎﮔﻬﺎن« و... ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آﺧﺮﻳﻦ دﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮی »دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﻋﺸﻖ« ﮔﻮاﻫﻲ ﺑﺮ ارزش آﺛﺎر اوﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎره اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ آﺛﺎر از زواﻳﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺗـﻮان ﺳـﺨﻦ ﮔﻔـﺖ. ﻣﺆﻟـﻒﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دﻓﺘﺮﻫﺎی ﺷﻌﺮی اﻳﺸﺎن، ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺮأت ادﻋﺎ ﻛﻨﺪ ﻗﻴﺼﺮ ﻳﻜـﻲ 701 از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮان دو ﺳﻪ دﻫﻪ اﺧﻴﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ اﻧﺴﺎن و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ آن ازﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل5، ﺷﻤﺎره 02، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 7831 ﺟﻤﻠﻪ درد و رﻧﺞ ﺑﺸﺮی ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮده و در زﻧﺪﮔﻲ ﻫﻨﺮی و ﺑﻠﻜﻪ زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، درﮔﻴـﺮ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم و واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻧﮕﺎرﻧﺪه در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲ اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳـﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ و ﻣﺎﻫﻴﺖ و ﻣﻔﻬﻮم درد و رﻧﺞ در ﻧﻈﺎم ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ و زﺑﺎن اﻣﻴﻦﭘﻮر، ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ اﺷﻌﺎر او را در ﭼﻬﺎر ﺑﺨﺶ ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳﻲ، وﺟﻮدﺷﻨﺎﺳﻲ، ﻏﺎﻳﺖﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺷﺄن اﺧﻼﻗـﻲ درد و رﻧﺞ، ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی، ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ.
ملخص الجهاز:
"او ﻣـﺪار و ﻣﺤﻮر ﻋﺎﻟﻢ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﻄﻮره دﻳﻨﻲ ﻣﻴﻮه ﻣﻤﻨﻮﻋـﻪ51 ﺑـﻪ ﻣـﺴﺌﻠﻪ ادراک و ﻣﻴـﺰان ﻣﻌﺮﻓـﺖ اﻧﺴﺎن61 ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲدﻫﺪ: »ﻫﻨﻮز/ درد داﻣﻨﻪ دارد/ ﻫﻨﻮز ﻛﻪ ﻫﻨﻮز اﺳـﺖ/ درد/ داﻣﻨـﻪ دارد/ ﺷـﺮوع ﺷﺎﺧﻪ ادراک/ ﻃﻨﻴﻦ ﻧﺎم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ/ ﻃﻌﻢ ﻣﻴﻮه ﻣﻤﻨﻮع/ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺗﻨﻔﺲ ﺳﻨﮓ/ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ/ و 311 درد« )اﻣﻴﻦﭘﻮر، 1831: 66( ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ در ﻏﺰﻟﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﮔﻠﻬﺎ ﻫﻤﻪ آﻓﺘﺎﺑﮕﺮداﻧﻨـﺪ« ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮی ﺑﺮ ﺷﻌﺮ ﻳﺎد ﺷﺪه ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﻫﺒـﻮط دردﻧـﺎک و درد ﻫﺒـﻮط را ﺑـﺎ داﻧﺶ و آﮔﺎﻫﻲ اﻧﺴﺎن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺳﺎزد: ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل5، ﺷﻤﺎره02، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 7831 ﻛﻪ ﻫﺒﻮط اﺑﺪم از ﭘﻲ داﻧـﺴﺘﻦ ﺑـﻮد« »ﻛﺎش از روز ازل ﻫـﻴﭻ ﻧﻤـﻲداﻧـﺴﺘﻢ )اﻣﻴﻦﭘﻮر، 1831: 731( در ﺑﺤﺚ وﺟﻮدﺷﻨﺎﺳﻲ درد و رﻧﺞ، ﻣﻲﺗﻮان درد و رﻧﺞ در ﻧﮕﺎه ﻗﻴﺼﺮ را در ﺳﻪ ﻣﺤﻮر اﻧﻮاع، ﻋﻠﻞ و راهﻫﺎی رﻫﺎﻳﻲ از آن ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺤﺚ در اﻳﻦ ﺣـﻮزه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻠﻞ و ﻋﻮاﻣﻞ درد و رﻧﺞ اﺳﺖ.
اﻟﻒ( ﻋﻠﻞ درد و رﻧﺞ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺎه اﻧﺴﺎن ﭘﻴﺸﻴﻦ دوری از اﻣﺮ ﻗﺪﺳﻲ و ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮاردی ﻛﻪ ﺑﻪ دوری از اﻣﺮ ﻗﺪﺳﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ دردﻫﺎی ﺑﺸﺮی اﺷﺎره ﻛﺮده ﻏﺰل »ﻋﻴﺪ« اﺳﺖ ﻛﻪ آﺷﻜﺎرا دوری از ﺧﺪاوﻧﺪ )ﻳﻘﻴﻦ( را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣـﻞ درد و ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪن اﻧﺴﺎن، ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ: ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻫﺠﺮی و ﺷﻤﺴﻲ ﻫﻤﻪ ﺑـﻲﺧﻮرﺷـﻴﺪﻧﺪ »ﺑﻲ ﺗﻮ اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻤﻪ در ﺣﺒﺲ اﺑـﺪ ﺗﺒﻌﻴﺪﻧـﺪ ﭼــــﺸﻤﻬﺎی ﻧﮕــــﺮان آﻳﻨــــﻪ ﺗﺮدﻳﺪﻧــــﺪ از ﻫﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ ﻛﻪ از ﭼﺸﻢ ﻳﻘـﻴﻦ اﻓﺘﺎدﻧـﺪ 12 ﻛﺲ ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ در آﻳﻴﻨﻪ ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﺧﻨﺪﻳﺪﻧـﺪ« در ﭘﻲ دوﺳﺖ ﻫﻤﻪ ﺟﺎی ﺟﻬﺎن را ﮔﺸﺘﻨﺪ )اﻣﻴﻦﭘﻮر، 6831: 17( ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﻛﻪ در ﺑﺤﺚ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺄﻣﻞ اﺳﺖ، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دردﻫـﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع درد دوری از اﻣﺮ ﻗﺪﺳﻲ و ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ در ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺳﺖ."