Abstract:
در پژوهش حاضر به تحلیل ژئومورفولوژیکی مکان گزینی مراکز نظـامی موجـود در دامنـه هـای غربی کوهستان سهند، ازجمله ، پادگان پیاده مکانیزه لشگر ٢١ حمـزه ی سیدالشـهدا، واقـع در شهر تبریز، مرکز آموزش ٠٣ عجب شیر و گروه ١١ توپخانـه ی مراغـه و سـایر مراکـز نظـامی موجود در محدوده ی مورد مطالعه پرداخته شده است . هدف از این پژوهش تولید نقشه ای است که با شناسایی و الویت بندی مکان ها، مناطق مناسب برای احداث مراکز نظامی را مشخص کند. روش کار بدین صورت انجام گرفت که ابتدا با تنظیم پرسش نامه به روش پیمایشـی، نظـرات متخصصان نظامی و ژئومورفولوژی درباره ی عوامل موثر در مکان گزینی مراکز نظامی جمع آوری شد. سپس با برداشت نقاط زمینی و رقومی کردن لایه های مورد نیاز از روی نقشه های موجـود، پایگاه داده در نرم افزار Arc GIS تهیه و همچنین وزن دهی داده هـا بـا اسـتفاده از روش AHP انجام گرفت . درنهایت با استفاده از روش AHP و پردازش دادهـای مکـانی و غیـر مکـانی در محیط نرم افزار Arc GIS، نقشه ی مکان های مناسب ، متوسط و نامناسب برای احداث پادگـان ترسیم شد. نتایج نشان میدهد که شرایط مناسب مکان گزینی در نیمه ی شمالی منطقه ی مورد مطالعه ، مساحت بیشتری را نسبت به نیمه ی جنوبی منطقه شامل مـیشـود کـه دربرگیرنـده ی قسمت هایی زیادی از تبریز، اسکو و شبستر است . همچنین قسمت های کمتری از بناب ، ملکان ، آذرشهر و عجب شیر از شرایط مناسب برخوردارنـد. منطقـه ی مراغـه و قسـمت هـای کمـی از آذرشهر، اسکو و بناب ، شرایط متوسطی برای مکان گزینی دارند.
Machine summary:
از آنجاکه عوامل متعددي چون ، شرايط آب وهوايي، پديده هاي ژئومورفولوژيکي، مانند حرکات دامنه اي، زمين لرزه ، شيب ، توپوگرافي، راه هاي ارتبـاطي، آب و مسائل امنيتي و ملاحظات سياسي در گزينش پادگان مؤثر است ، انتخاب مکاني که واجد شرايط و ويژگـيهـاي مـورد نظر باشد، نيازمند مطالعه اي دقيق و همه جانبه است که روش هاي سنتي نميتوانند پاسخ گوي اين نياز باشـند و ايـن امـر مستلزم فعاليت متخصصان رشته هاي مختلف و مرتبط با موضوع و استفاده از ابزارها و امکاناتي کارآمد اسـت ، کـه لـزوم استفاده از ابزارها و روش هاي پيچيده تر و همچنين برنامه ريزي دقيق تر را سبب شده است (اصغرپور، ١٣٧٧: ١٩٣).
Analytic Hierarchy Process فخري (١٣٧٨) در تحليل تناسب اراضي براي مکان گزيني مراکز نظامي با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي در شهرستان اراک، به نتايج بسيار خوبي در شناسايي عوامل مؤثر براي انتخاب محل پادگان هاي لجستيکي رسيده است .
از آنجا که تعيين مکان مناسب براي مراکز نظامي يکي از مسائل مهم در برنامه ريزيهاي نظـامي اسـت ، بنـابراين استفاده از ابزار توانمندي چون سيستم اطلاعات جغرافيايي، در مکـان يـابي کـاربريهـا بـا تلفيـق مـدل هـاي رياضـي و سيستم هاي تصميم گيري چند معياره در يک چهارچوب کاري مستحکم و مدون در اين رابطه ضروري به نظـر مـيرسـد (فتحي، ١٣٨٩).
Mendoza Arc GIS و Expert Choice در دامنه هاي غربي سهند است ، تا در نهايت مناسب ترين محل ها براي مکان گزيني مراکز نظامي در منطقه ي مورد مطالعه تعيين شود.