Abstract:
امروزه نقش مسیرهایمهم ارتباطیدررابطه باتوسعه ی شبکه هـای شـهریبـرهـیچ کـس پوشیده نیست .به طوریکه مسیرهایحمل ونقل جاده ای ،به منزله ی شروع فعالیت های اقتصادی واستفاده ازنیروهایذخیره دریک مجموعه ی شهریاست .جاده ی ترانزیتیشـمال ـجنـوب موسوم به سنتو،ازدسته مسیرهاییاست که نقش مهمی رادررابطه باتوسعه ی مجموعه هـای شهریمربوط به خودداشته است ودرمقابل ،مجموعه شهرییزدبانقـش مرکزیـت خـوددر کشور،تاثیرهای فراوانیراازمسیرهایحمل ونقل جاده ای خود،به ویژه مسـیرترانزیتـی سـنتو پذیرفته است .تاثیرپذیریوتاثیرگذاریشهرهایمجموعه بـریکـدیگر،توسـعه وگسـترش افقیاین شهرها،رشدوتوسعه ی اقتصادی،اجتماعیمجموعه ی شهریموردنظـرو...ازآثـار محسوس آن به شمارمیآید.شناسایینقش جاده ی ترانزیتیسنتودررابطه بـاشـاخص هـای توسعه ی اجتماعی،اقتصادیوهمچنین ،شناخت نقش این مسیردرتعیـین الگـویگسـترش مجموعه شهریاستان یزد،ازاهداف این پژوهش است .برایرسیدن بـه اهـداف مـوردنظـر، به کارگیری نظریه هایمدل هـای جاذبـه ودسترسـیوتهیـه ی نقشـه هـای لازم بـه وسـیله ی نرم افزارهایGISروش کارانتخاب شده بوده است .دراین نوشتارتلاش شده که باشـناخت آثارمهسیرترانزیتیسنتوبررشدوتوسعه ی مجموعـه شـهرییـزددرابعـادمختلـف بـا استفاده ازتحلیل مدل های جاذبه ودسترسی وپیش بینیتوسعه براساس مدل هنسـن ،گـامی درجهت توسعه ی مناسب مجموعه شهرییزدداشته باشیم .
Machine summary:
مسير ترانزيتي شمال ـ جنوب که از استان يزد عبور مي کند، به طور مسلم نقش به سـزايي در توسـعه ي ايـن استان داشته است ، اما بايد نقش اين مسير در توسعه ي اجتماعي و اقتصادي مجموعه ي شهري اسـتان يـزد نيـز بررسـي شود تا ميزان اين تأثير را مشاهده کرد.
در ادامه ي کار براي تهيه ي مدل هاي خود در سطح مجموعه ، نيـاز بـه داده هـاي فراوانـي احسـاس مي شد که داده هاي جمعيتي براي هر شهر، تعداد شاغلان موجود در هر يک از شهرهاي مـورد بحـث ، مسـاحت شـهرها، فاصله اي که هر يک از اين شهرها نسبت به يکديگر داشته اند و ميزان مساحت زمين هاي داراي پتانسـيل توسـعه در هـر يک از شهرها از نمونه هاي بارز آن است .
بدين معنا که تحليل هر يـک از واحدها، ناشي از مجموعه اي از شبکه هاي شهري است که در طول زمان خصوصيت هايي از يک سامانه ي شـهري بـه خود گرفته اند که انديشه هايي را از يک سامانه ي شهري جهاني (١٩٩٩ ,Modelski)، سامانه هاي شهري عملکردي ( Lo ١٩٩٧ ,and Yeung) يا سامانه هاي شهري (١٩٩٣ ,Chase-Dunn and Willard) ممکن سـاخت .
بر اساس نتيجه ي محاسبات ، دو شهر اردکان و ميبد در مجموعه ي شهري مـورد مطالعه ، بعد از يزد از پرجمعيت ترين شهرهاي استان هستند و با فاصله ي بسيار کم (٨ کيلومتر) در کنار يکديگر قرار دارند، درنتيجه بيشترين تأثير را بر يکديگر تحميل ميکنند و رتبه ي اول را در رابطه با اين فرضيه به دست آورده انـد.