Abstract:
ابو مخنف لوط بن یحیی یکی از برجستهترین اخباریان (مورخان) قرن اول هجری و محدّثان احادیث تاریخی است. نام او به سبب تالیف آثار مربوط به عراق، تداعیگر مسائلی همچون جنگ جمل، صفین، واقعه کربلا، قیام مختار و ... است. همچنین یکی از مهمترین آثار ابو مخنف مقتل الحسین _ علیه السلام _ است که مورد توجه محافل علمی متقدمان و متاخران بوده است.در این مقاله تلاش میشود علاوه بر معرفی شخصیت ابو مخنف از جنبههای مختلف، این اثر تاریخی بسیار مهم در ابعاد متفاوت آن _ که نقش بسیار مهمی در بیان یکی از غمناکترین حوادث تاریخی صدر اسلام دارد _ بررسی شود تا اعتبار ابو مخنف و نیز ارزش علمی اثر او مقتل الحسین _ علیه السلام _ هر چه بیشتر روشن گردد.
Machine summary:
أبو مخنف، مقتل الحسین _ علیه السلام _، اسناد مقتل الحسین، محتوای مقتل الحسین درآمد سنت مقتل نویسی، یعنی گزارش حوادث و وقایعی که به مرگ و کشته شدن یک شخص یا گروه منجر شده است، جایگاه ویژهای در منابع اسلامی دارد و از موضوعاتی است که بیشترین توجه تاریخ نگاران و محدثان را به خود جلب کرده است؛ مثل مقتل عمر بن خطاب، مقتل عثمان بن عفان، مقتل علی بن ابی طالب _ علیه السلام _ و...
سیرأعلام النبلاء، ج۷، ص۳۰۱، ج۹، ص۵۸۱؛ تاریخ ابن معین، ج۱، ص۲۱۰؛ الجرح و التعدیل، ج۷، ص۱۸۲؛ الاعلام، ج۵، ص۲۴۵؛ رجال النجاشی، ص۳۲۰؛ معالم العلماء، ص۱۲۸؛ خلاصه الاقوال، ص۲۳۳؛ الرجال، ص۱۵۷؛ نقد الرجال، ج۴، ص۷۵؛ جامع الرواة، ج۲، ص۳۳؛ الفوائد الرجالیه، ج۱، ص۲۸۶؛ طرائف المقال، ج۱، ص۵۶۶؛ معجم الرجال، ج۱۵، ص۱۴۰؛ الذریعه، ج۱، ص۳۱۲؛ اعیان الشیعه، ج۱، ص۱۵۳.
عدم وجود معارض در گزارشهای قطعی با مقایسه خبر ارسال نامه یزید به استاندار مدینه در آثاری مانند الاخبار الطوال، اثر ابو حنیفه دینوری و روایت طبری از عمار دهنی، بیدقتی نگارنده در نقل اخبار معارض تاریخ قطعی قابل ملاحظه است.
در خبر ارسال نامه یزید به ولید بن عتبه استاندار مدینه و سایر استانداران مهم بلاد اسلامی، نظیر نعمان بن بشیر مواردی ملاحظه میشود که در ادامه به بررسی آنها پرداخته خواهد شد: ابو مخنف در روایت دستور یزید به استاندار مدینه میگوید که از عبدالله بن عمر، عبدالله بن زبیر و امام حسین _ علیه السلام _ بیعت بگیرد.
جاعل از قول ابو مخنف نقل میکند که شمر قصد دارد خیمه امام حسین _ علیه السلام _ را بسوزاند، اما تفاصیلی که او در بیان این روایت استفاده کرده، باعث شده تفاصیل روایت افزایش پیدا بکند.