Abstract:
کاستی خرد زنان، گمانه ای است که از دیرباز در متون اسلامی و دیدگاه های عالمان اسلامی رایج بوده و تاثیرات فرهنگی و اجتماعی خاصی را در ارزش گذاری شخصیت زن در جهان اسلام به دنبال داشته است. ریشه این نگره، تنها در روایات فریقین قابل ردیابی است، زیرا قرآن در این مسئله ساکت است. بدیهی است، گزاره های روایی «کاستی خرد زنان»، زمانی اعتبار لازم را برای استناد در استنباط آموزه ای دینی را پیدا می کنند که از حیث اسناد و مصدر شرایط علمی و شرعی اعتبار را برخوردار باشند. این پژوهه به بررسی گونه های این احادیث و شناخت آسیب های وارده بر آن ها در ناحیه مصادر و اسناد پرداخته است.
Machine summary:
<FootNote No="184" Text=" «و مر رسول الله 9 علی نسوة فوقف علیهن ثم قال یا معاشر النساء ما رأیت نواقص عقول و دین أذهب بعقول ذوی الألباب منکن إنی قد رأیت أنکن أکثر أهل النار یوم القیامة فتقربن إلی الله عز و جل ما استطعتن فقالت امرأة منهن یا رسولالله 9 ما نقصان دیننا و عقولنا فقال أما نقصان دینکن فالحیض الذی یصیبکن فتمکث إحداکن ما شاء الله لا تصلی و لا تصوم و أما نقصان عقولکن فشهادتکن إنما شهادة المرأة نصف شهادة الرجل»؛ منلایحضرهالفقیه، ج3، ص390، ح4371 و ص391، ح4375؛ مکارمالأخلاق، ص201 و202؛ نهجالبلاغه(صبحیصالح)،ص105و373؛ خصائصالأئمه(خصائصأمیرالمؤمنین7)، ص100؛ غررالحکم و دررالکلم، ص712، ح162؛ عیونالحکم و المواعظ، ص490، ح9085؛ تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص408، ح9379؛ تفصیل وسائلالشیعة إلی تحصیل مسائلالشریعه، ج2، ص344، ح2321؛ ج20، ص24، ح24934 و ص25، ح24936؛ بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار:، ج30، ص17، ح1؛ ج32، ص247، ح195 و ص562، ح468 (به نقل از: کافی)؛ ج33، ص458، ح474 (به نقل از: نهجالبلاغه) و ص461، ح677 (به نقل از: ابنابیالحدید)؛ ج78، ص107، ح 25؛ ج100، ص228، ح31؛ جامعأحادیثالشیعه، ج25، ص116، ح 36495 و ص550، ح37226؛ ج30، ص102، ح45282؛ المسترشد فی إمامة علیبنأبیطالب:، ص418؛ کشف المحجة لثمرة المهجة، ص253؛ نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین، ص193، ح1؛ الکافی، ج5، ص39، ح4 و ص322، ح1؛ تهذیبالأحکام، ج7، ص404، ح21؛ هدایة الأمة إلی أحکام الأئمه:، ج7، ص68؛ وقعة صفین، ص204؛ الغارات أو الإستنفار و الغارات، ج2، ص753؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج11، ص86، ح12481.
بررسی مصادر این چهار دسته از روایات نشان داد که دستۀ اول، سوم و چهارم به دلیل تقدم نقل و ذکر آن در منابع معتبر روایی فریقین، جایگاه خوبی دارد، اما دستۀ دوم که بر نقصان ذاتی عقل زنان دلالت دارد، در منابع معتبر شیعه و اهلسنت ذکر نشده و از این حیث آسیبی جدی بر آنها وارد است.