Abstract:
منابع حدیثی شیعه و اهل سنت دربردارنده روایات فراوانی درباره آداب خوردن، آشامیدن، خواص خوراکی ها و راه درمان بسیاری از بیماری هاست؛ به گونه ای که برخی از بزرگان به تالیف کتاب هایی در این باره پرداختند. با توجه به اهمیت موضوع بهداشت و سلامتی بشر، ناسازگاری برخی از این روایات با علم و تجربه پزشکی و هم چنین انگیزه های مختلفی که برای جعل این گونه روایات وجود داشته، این پرسش به ذهن می آید که: این روایات تا چه حد معتبرند؟
یکی از کتاب های حدیثی که به جمع آوری این گونه روایات پرداخته، کتاب طب النبی، تالیف ابوالعباس مستغفری است. از آن جایی که شناخت میزان اعتبار کتاب حدیثی، تاثیری مستقیم در توجه به روایات آن دارد، تحقیق در جهت روشن شدن اعتبار هر کتاب حدیثی ضرورت می یابد. این پژوهش به اعتبارسنجی این اثر با توجه به شخصیت مولف، ویژگی های کلی کتاب و متن آن می پردازد. گرچه روایات کتاب طب النبی از طرق اهل سنت اخذ شده، در عین حال تعدادی از روایات آن در منابع اولیه شیعه نیز آمده است. کتاب طب النبی به دلیل وجود تصحیف، تقطیع، نقل به معنا و حتی رکاکت متن در شماری از روایات آن، متن قوی ای ندارد.
Machine summary:
گرچه هیچیک از روایات نسخههای چاپی موجود این کتاب، سند ندارد، اما با قرائن بهدستآمده میتوان گفت، در ابتدا روایات این کتاب مسند بوده است؛ برای مثال، ابنحجر حدیثی را که در نسخۀ موجود کتاب مرسل است، به طور مسند از طبالنبی نقل میکند.
از آنجایی که روایات کتاب طبالنبی از طرق اهلسنت اخذ شده،<FootNote No="396" Text=" علامه مجلسی صراحتا به این مطلب اشاره میکند؛ بحارالأنوار، ج1، ص42.
گرچه روایات کتاب طبالنبی از طرق اهلسنت اخذ شده، اما در عین حال تعدادی از روایات آن در منابع اولیۀ شیعه آمده است؛ برای نمونه، حدیث: "ادهنوا بالبنفسج فإنه بارد بالصیف حار فی الشتاء»<FootNote No="413" Text=" با روغن بنفشه خود را چرب کنید که آن در تابستان سرد و در زمستان گرم است؛ طبالنبی، ح65.
با تحقیق در کتاب طبالنبی روشن میشود که در تعداد قابل توجهی از روایات این کتاب، نقل به معنا صورت گرفته است.
"/> در برخی روایات کتاب طبالنبی احتمال ادراج وجود دارد و این مطلب از ارزش کتاب کاسته است؛ برای نمونه، در حدیث سیام کتاب آمده است: «المحتکر ملعون فی الدنیا و الآخرة»، در حالی که همین حدیث در کافی (ج5، ص165)، تهذیب (ج7، ص159)، استبصار (ج3، ص113)، منلایحضرهالفقیه (ج3، ص266)، توحید صدوق (ج1، ص390) و از کتب اهلسنت در مصنف عبدالرزاق (ج8، ص204)، مستدرک حاکم (ج2، ص11) و...
گرچه این کتاب دارای مزایایی همچون قدمت، شهرت و مشخص بودن هویت کتاب است و همچنین مؤلف آن از علمای مشهور اسلامی است، ولی مشخص نبودن مذهب او به طور قطع، از ارزش آثار او میکاهد؛ برای حدود یکپنجم روایات کتاب میتوان مؤیداتی از کتب اولیۀ شیعه یافت.