Abstract:
نوع روابط زن و مرد و مرزبندی در تعاملات این دو جنس، تأثیری تعیینکننده بر روح و روان فرد، استحکام خانواده و رشد و پیشرفت جامعه دارد. حال اگر رسانة تأثیرگذاری چون سینما، برخلاف دین و فطرت، به پایهگذاری اخلاق جنسی ویژهای در جامعه مبادرت ورزد که حریمهای میان زن و مرد شکسته شود، اثر مخربی بر تفکر و رفتار مخاطب خواهد گذاشت که بهسادگی جبرانپذیر نیست. این مقاله به دنبال آن است تا با نگاهی جامع به آیات و روایات مربوط به روابط میان دو جنس نامحرم، مؤلفههای روابط عفیفانه را استخراج کند و سپس با تحلیل نشانهشناختی فیلم سینمایی «دربارة الی» که یکی از تولیدات فکری دهة هشتاد سینمای ایران است، نوع بازنمایی این فیلم از روابط زن و مرد نامحرم و میزان انطباق یا فاصلة آن با آموزههای اسلامی را بررسی کند. طبق این بررسی مشخص میشود که فیلم با بهکارگیری رمزهای اجتماعی و فنی، نوعی از روابط زن و مرد را بازنمایی کرده که هیچ شباهتی به ملاکهای عفاف اسلامی ندارد. مفاهیم ایدئولوژیک فیلم، مفاهیمی اباحهگرانه و حیازداست.
The type of the relationships between man and woman and demarcation of interactions between the opposite sexes has a decisive effect on one’s spirit and mind، family stability and progress of society. If an influential media like cinema، attempts to extend in society a particular kind of sex education contrary to religion and nature which results in lack of respect between man and woman، such attempts will have a destructive effect on the audience’s opinion and behavior، which cannot easily be compensated. The present paper، delving into Quranic verses and traditions، seeks to extract the components of the decent relationships between non-mahrams (those who are not related through marriage or those who are not allowed to marry each other). Then it tries، through a semiotic analysis of the movie، to examine the way between non-mahram man and woman are presented in the movie “About Eli”، an intellectual product of Iran’s cinema during the 80's to see whether or not it is compatible with Islamic teachings. The paper shows that the movie، using social and technical codes، presents a type of relationships between man and woman which is completely incompatible with the criteria of Islamic concept of chastity. The ideological concepts of the movie are both explicit and lack decency.
Machine summary:
"با توجه به اینکه رویکرد نشانهشناختی روشی به دست میدهد که تحلیل معانی منتقل شده از بازنماییهای بصری را ممکن میسازد(میرزایی و پروین، 1392، ص343) و همچنین جان فیسک نیز برای رو کردن آنچه ایدئولوژی درصدد انجام آن است، نقد نشانهشناختی یا فرهنگی را پیشنهاد میکند (صوفی، 1389، ص35)، بنابراین روش تحلیل در این مقاله رویکرد نشانهشناختی است تا بتوانیم به رمزگان ایدئولوژی فیلم برسیم.
پرواضح است از جمله غرایز بشر که در طول تاریخ سبب فتنهها، جنگها، تنشهای عصبی، ناهنجاریهای رفتاری و هزاران بلای دیگر شده و میشود و اکنون نیز ابزار تحمیل فرهنگ و سیاست و رشد مصرفگرایی و تسلط بیگانگان است، غریزة جنسی است که عامل گسترش و تهییج آن طبق قانون خلقت در وجود زن بیشتر قرار داده شده و حجاب روشی است برای جلوگیری از طغیان این غریزه و آرامش روحی افراد جامعه.
بنابراین هرچند تمام روابط الی با نامحرمان مانند دیگر زنهای گروه و چهبسا گاهی محجوبتر از آنها نیز هست، نیت او برای همسریابی در عین تعهد به مردی دیگر، موجب خلاف شدن کارهایش محسوب میشود و این چنین، عفاف در روابط زن و مرد به چنین سطح نازلی تقلیل مییابد.
فیلم از طرفی با نمایش این مقدمهچینیهای زنانه که طبق ملاکهای عفاف اسلامی نباید برای حضور در برابر نامحرم انجام شود، و از طرف دیگر با نمایش حجاب گرفتن سپیده هنگام ورود به جامعه، بیان میدارد که روح عفاف و حجاب و دوری از تبرج در برابر نامحرم، در میان این طبقه بیمعناست و رعایت برخی موارد حجاب، صرفا در خارج از محیط شخصی و به علت اجبار حکومت است."