Abstract:
شناخت حال رجالی راوی گاه با فرایند توثیقات عام میسر می شود که طی آن جمعی از راویان تحت ضابطه ای خاص توثیق میشوند. واکاوی دقیق برخی توثیقات عمومی از جمله مسائلی است که درمطالعات راوی شناسی از اهمیت بسزائی برخوردار است. پژوهش حاضر پس از شناسائی شخصیت رجالی وحدیثی احمد بن محمد بن عیسی اشعری وگزارشی از نظریة «توثیق مشایخ اشعری»، با روش کتابخانهای ورویکرد توصیفی ـ تحلیلی، به نقد این نظریه پرداخته است. این نظریه درای بازتاب های گوناگونی در بین رجالیان متاخر امامی بوده داشته است. به گونه ای که برخی معتقد به وثاقت تمام استادان اشعری شده وبرخی دیگر منکر آن، ناگفته پیداست که درصورت پذیرش این نظریه بخشی از راویان ناشناخته را باید در شمار ثقات دانست و بسیاری از روایات بدینسان از ضعیف به صحیح رخ می نمایانند. پژوهش حاضر با بررسی دلائل طرفداران این نظریه با بیانی جدید و ادله ای روشن ـ با تکیه به یافتههای رجالی و حدیثی ـ نا تمامی نظریه را اثبات نموده است. بنابراین مشایخ احمدبن محمد بن عیسی اشعری همانند دیگر راویان نیاز به اثبات واحراز وثاقت دارد.
Machine summary:
از این رو، برخی رجالیان و محدثان شیعه با استناد به گفته شیخ طوسی بین احادیث مسند سایر راویان و مرسلات مشایخ سهگانه و نیز دیگر موثقانی که به این روش معروف شدهاند _ که تنها از ثقات نقل روایت کردهاند _ فرقی نمینهند؛ چنان که ملاحظه میشود، در عبارات شیخ طوسی سخنی از مشایخ اشعری به میان نیامده است، اما پس از یادکرد ثقات سهگانه، از عبارت «و غیرهم من الثقات» استفاده کرده است.
پاسخ، آن است با توجه به اضبط بودن رجال النجاشی و وجود اغلاط زیاد در رجال الکشی و نیز این که در موارد زیادی احمد بن محمد بن عیسی از ابو حمزه ثمالی به واسطۀ ابن محبوب حدیث گزارش کرده است و همچنین طریق شیخ طوسی و نجاشی به ابو حمزه ثمالی به واسطه حسن بن محبوب واقع شده است، نمیتوان گفت که در تمام این موارد کلمه «ابن» در سند افتاده است.
افزون بر این، احمد بن محمد بن عیسی در اسانید روایات از وی و نیز به واسطۀ مشایخ خود، همانند صفوان بن یحیی، ابن ابی عمیر، حسن بن علی بن عبد الله بن مغیره و دیگران از او روایت گزارش کرده است.
نتیجه با توجه به آن چه گفته شد، به این نتیجه میرسیم که هیچ یک از ادله وثاقت مشایخ احمد بن محمد بن عیسی اشعری قابل اثبات و دفاع نیست؛ زیرا علت اخراج احمد برقی به جهت فراوانی نقل روایت از راویان ضعیف و اعتماد وی به مراسیل بوده است.