Abstract:
پژوهش حاضر به بررسی بازتاب گرایش های اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و برخی دیگر از آداب و رسوم مردم گیلان در منابع محلی گیلان در عصر صفوی میپردازد. بنابراین اساس این پژوهش بر روی سه منبع محلی تاریخ گیلان در دوره صفوی گذاشته شده است که عبارت اند از: تاریخ گیلان و دیلمستان از سید ظهیرالدین مرعشی، تاریخ خانی از علی بن شمس الدین لاهیجی و همچنین تاریخ گیلان عبدالفتاح فومنی. اگرچه بنای بیشتر متون تاریخ نگاری قدیمی و سنتی ایرانی بر روی مسائل سیاسی و عمدتا نظامی گذاشته شده است که آن نیز بیشتر حول محور شخص پادشاه و سلطان میچرخد، اما از لابه لای این متون میتوان سوای حوادث سیاسی، مسائل مختلف اجتماعی، اقتصادی و مذهبی را نیز پیدا کرد که سهم زیادی در شناخت هر چه بهتر آن دوران دارد. تاریخ گیلان در دوره صفویه به دلیل ویژگیهای خاص خود در این دوره تحولات زیادی را در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و مذهبی پذیرفته است که بر زندگی مردم نیز تاثیرات فراوانی بر جای نهاده است . بنابراین مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که تحولات مختلف گیلان در دوره صفوی در منابع مورد نظر چه انعکاسی داشته است ؟ و تاثیر این تحولات بر زندگی مردم چگونه بوده است ؟
Machine summary:
"با توجه به گستردگی این نبردها و همچنین طول دوران آن ، در برخی از منابع عصر نادری این پیامدهای نامطلوب حاصل از جنگ های فراوان نادر بازتاب زیادی داشته است که از جمله آنها میتوانیم به کتاب "عالم آرای نادری" اثر محمد کاظم مروی اشاره کنیم که مروی در آن کتاب به برخی از وجوه زندگی اجتماعی مردم در آن دوره اشاره کرده است اگرچه در حکومت های محلی شدت این جنگ و درگیریها به اندازه درگیریهای حکومت مرکزی نبود اما درباره دوره مورد بحث ما که دو حکومت محلی آل کیا در شرق و دودمان اسحاقیه در غرب گیلان حضور داشتند و به لحاظ سیاسی نیز دشمن یکدیگر محسوب میشدند.
و یا اینکه لاهیجی در تاریخ خانی در باب فرمانی که توسط میرزاعلی درباره ازمیان بردن منطقه "ناتل " که منطقه حکومتی ملک جهانگیر بود و حاضر به قبول تابعیت کیاییان نبود، مطالب مشابهی را بیان میکند که سپاهیان فاتح کیایی بعد از قتل و غارت فراوان حتی به ازمیان بردن باغات میوه پرداختند که این موضوع نه تنها نشان دهنده کینه شدید این حاکمان محلی نسبت به یکدیگر است بلکه این حاکمان پیروز در نبردها با ازمیان بردن و به آتش کشیدن مناطق مغلوب در صدد آن بودند که به لحاظ اقتصادی نیز دشمن خود را در تنگنا قرار دهند."