Abstract:
این مقاله با این فرض که کنش گفتاری، ارتباط کلامی صرفا رد و بدل کردن جملات نیست؛ بلکه وقتی صحبت میکنیم در واقع فعلی را نیز به انجام میرسانیم؛ اظهارات زبانی را ذیل چهار عنوان از کنشهای گفتاری طبقهبندی میکند که عبارتنداز: گزارههای بیانگشایانه، اخباری، اخلاقی و انشائی. اظهارات اخباری صدق و کذب پذیرند، ولی اظهارات انشائی، اخلاقی و بیانگشایانه صدق و کذبپذیر نیستند، بلکه متناسب یا نامتناسباند. اگر اظهار انشائی طبق شرایط و قواعد لازم برای انجام یک فعل و تحقق یک انشا صورت گیرد، متناسب و تام است و در غیر این صورت نامتناسب و ناقص است. از آنجا که جلوههایی از سبک زندگی امام علی در خطبههایی که از ایشان به دست ما رسیده است منعکس است، این مقاله تلاش دارد بخشی از این جلوهها را از طریق بکارگیری نظریه کنشهای گفتاری «آستین» استخراج کند.
Machine summary:
"بررسی و طبقهبندی خطبههای نهجالبلاغه از دیدگاه نظریه کنش گفتاری سیدعبدالمجید طباطبایی لطفی 1 ، طاهره قاسمی 2 ="("/> تاریخ دریافت: 19/9/1393 تاریخ تأیید: 25/10/1393 چکیده این مقاله با این فرض که کنش گفتاری، ارتباط کلامی صرفا رد و بدل کردن جملات نیست؛ بلکه وقتی صحبت میکنیم در واقع فعلی را نیز به انجام میرسانیم؛ اظهارات زبانی را ذیل چهار عنوان از کنشهای گفتاری طبقهبندی میکند که عبارتنداز: گزارههای بیانگشایانه، اخباری، اخلاقی و انشائی.
طبق این دیدگاه، اظهارات زبانی را میتوان ذیل چهار عنوان از کنش گفتاری طبقهبندی کرد که عبارتاند از: گزارههای بیانگشایانه، 3 اخباری، 4 اخلاقی 5 و انشائی 6 که به هرکدام از آنها به تفصیل پرداخته شده است.
(صفوی، 1383: 17) آستین (1962) در کتاب چگونه با واژگان کار انجام دهیم، 3 به بررسی و توضیح برخی از کنشهای گفتاری بر اساس رویکردهای متفاوت کلامی پرداخته و دستهبندیهای خاصی را مطرح کرده است؛ از جمله میتوان به اظهارات بیانگشایانه، اظهارات اخباری، اظهارات اخلاقی و اظهارات انشائی اشاره کرد که در ذیل، به تفصیل به هریک از این اظهارات پرداخته شده است.
بررسی خطبهها از دیدگاه کنشهای گفتاری پس از اشاره به پیشینه ادبیات مربوط به نظریه کنش گفتار و تبیین روش تحقیق، در این بخش، نمونههایی از خطبههای نهجالبلاغه که قابلیت دستهبندی، ذیل اظهارات زبانی بیانگشایانه، اخباری، اخلاقی و انشائی را دارند، به همین ترتیب عرضه میشوند.
نکته جالب توجه در مورد اظهارات بیانگشایانه از نوع حمد و تسبیح خداوند، آن است که نمونههای این کنش گفتاری در آثار ادبی اسلامی زبان فارسی نیز به چشم میخورد که از میان آنها میتوان به مطلع شاهنامه فردوسی و گلستان سعدی اشاره کرد."