Abstract:
انتشار روزنامه ها در دوره قاجاریه باعث شد که بسیاری از مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اداری و نیز ابعاد گوناگون زندگی مردم در ولایات مختلف انعکاس یابد و دست کم قشر باسواد از وضعیت شهرهای گوناگون مطلع شوند. در این میان روزنامه هایی چون وقایع اتفاقیه و دولت علیه ایران، اخبار گوناگونی را از اوضاع شهرها ارائه کرده اند و از آن جمله به ولایت کرمان پرداخته اند. کرمان پیش از مشروطه بنا به دلایل گوناگونی زمینه ساز حرکت اجتماعی بود که سرانجام به مشروطه خواهی انجامید، از این رو علاوه بر منابع محلی این ولایت، روزنامه ها می توانند سیمای آن روزگار کرمان را نشان دهند. مساله اصلی این مقاله بررسی وضعیت سیاسی، اقتصادی، نظامی، قضایی، امنیتی، دینی و مذهبی، فرهنگی، خدماتی، و نیز حوادث طبیعی کرمان از منظر مطبوعات دوره قاجاریه است. بررسی مطبوعات بر اساس روش پژوهش تاریخی و بر پایه تحلیل داده ها، نشان می دهد که اوضاع این ولایت در اخبار روزنامه های پیش از مشروطه به خوبی بازتاب داشته و می توان از طریق این منابع رخدادهای آن ولایت را بازشناسی کرد.
Machine summary:
٤ از محاکمه و تنبیه والیان توســط مقامات عالیۀ مملکتی گزارشی در دست نیست ؛ لیکن بارها از تشویق و مورد لطف قرار گرفتن آنان و خدماتشان توسط شخص شاه ، با اعطای خلعت ، شمشیرهای مرصع و نیز هدیۀ لباس نظامی مخصوص تن شــاه یاد شده است .
روزنامۀ وقایع اتفاقیه ، نمرة ٦٩، سال ١٢٦٨ق ؛ همان ، نمرة ١٣١، سال ١٢٦٩ق ؛ همان ، نمرة ١٢، سال ١٢٦٩ق ؛ همان ، نمرة ٤٣٤، سال ١٢٧٥ق ؛ همان ، نمرة ١٢١، سال ١٢٦٩ق ؛ همان ، نمرة ٢٠٠، سال ١٢٧١ق ؛ روزنامه ایران ، ج ١ (تهران : سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران ، ١٣٧٥).
٦ از دیگر مقام های سیاســی و حکومتی کرمان که روزنامه ها با توجه به تقدم و منزلت جایگاه از آنها نام برده اند، می توان به نایب الحکومۀ بلوچســتان ، حکام شهرها، خوانین ، کلانتران و کدخدایان اشاره کرد.
٧ از آنجا که گزارش های ارسالی به مرکز، به طور عمده حول محور و شخصیت والی و وزیر انعکاس دارد، از تبلور مسئولیت ها، اقدام ها و کارکردهای مقامات مورد بحث ، مطلــب در خــور اهمیت و قابل توجه ، به جز موارد اندک که در مبحث قضایی به آن اشــاره خواهد شد، موجود نیست .
٧. روزنامۀ وقایع اتفاقیه ، نمرة ٢٩٥، سال ١٢٧٢ق ؛ همان ، نمرة ٢٣٦، سال ١٢٧١ق ؛ روزنامۀ دولت علیۀ ایران ، نمرة ٥٤٨، سال 1280 پرداخت مالیات و ابلاغ آن به مردم را بر عهده داشت .