Abstract:
گسترش شیخیه در کرمان، متاثر از عوامل متعددی بود که این پژوهش در پی بررسی آن عوامل و عملکرد شیخیه در این شهر است. بررسی داده های تاریخی بر اساس روش تحلیلی در تحقیق تاریخی نشان می دهد که عوامل چندی با دامنه تاثیرگذاری متفاوت در این جریان تاثیر داشته اند: آشفتگی اوضاع اجتماعی ـ فرهنگی و از آن جمله وضعیت عقیدتی و فکری در کرمان، نبود حوزه علمی و فقاهتی قوی در این شهر، همسایگی ولایت کرمان به یزد که اقامتگاه شیخ احمد احسایی بود، دلبستگی حکمران کرمان، ابراهیم خان ظهیرالدوله به علمایی چون به شیخ احسایی، گروش پسر او حاج محمد کریم خان به شیخ تا آنجا که از سید کاظم رشتی، دومین رهبر شیخیه، اجازه نامه دریافت کرد، و... از عوامل مهم گسترش شیخیه در کرمان است. استفاده حاج محمد کریم خان از پشتوانه های مادی و معنوی در کرمان و کوشش وی و جانشینانش در برگزاری مجالس وعظ، سخنرانی در مسجد و تدریس در مدرسه ابراهیمیه و تالیف کتب و رسائل مستقل درباره فقه و کلام شیخی به انسجام عقیدتی و اجتماعی این فرقه مذهبی کمک فراوانی کردند.
Machine summary:
بررســی داده های تاریخی بر اساس روش تحلیلی در تحقیق تاریخی نشان میدهد که عوامل چندی با دامنۀ تأثیرگذاری متفاوت در این جریان تأثیر داشــته اند: آشــفتگی اوضاع اجتماعی ـ فرهنگی و از آن جمله وضعیت عقیدتی و فکری در کرمان ، نبود حوزة علمی و فقاهتی قوی در این شــهر، همســایگی ولایت کرمان به یزد که اقامتگاه شیخ احمد احســایی بود، دلبســتگی حکمران کرمان ، ابراهیم خان ظهیرالدوله به علمایی چون به شــیخ احسایی، گروش پسر او حاج محمد کریم خان به شــیخ تا آنجا که از ســید کاظم رشتی، دومین رهبر شیخیه ، اجازه نامه دریافت کرد، و...
استفادة حاج محمد کریم خان از پشتوانه های مادی و معنوی در کرمان و کوشش وی و جانشــینانش در برگزاری مجالس وعظ ، سخنرانی در مسجد و تدریس در مدرسه ابراهیمیه و تألیف کتب و رسائل مستقل دربارة فقه و کلام شیخی به انسجام عقیدتی و اجتماعی این فرقۀ مذهبی کمک فراوانی کردند.
در این راه کوشــش های حاج محمد کریم خان و ســفرهای مکرر او به ویژه به عتبات برای حضور در محضر درس ســید کاظم رشــتی جانشین شیخ احسائی ، تأثیر به سزایی در گسترش شیخیه در کرمان داشت .
برای اطلاع از سرگذشت کودکی و نوجوانی حاج محمدکریم خان ، نک : عبدالله احسائی ، ص ٦٦ ـ ٥٧؛ کلانتر کرمانی ، گ ٨٢ و ٨٣؛ ابوالقاسم خان ابراهیمی ، ج ١، ص ٥٧-٧٥؛ زین العابدین خان کرمانی ، نورالعیون ، نسخه خطی (کرمان : کتابخانه شیخیه ، شماره هـ٢١)؛ تصویر آن در (تهران : مطالعات تاریخ معاصر، شماره ٩ ن ٣٨ ک/٢١٣ MPM)، گ ١، ٢، ٨، ١٠.