Abstract:
از آنجا که در مطالعههای مربوط به بانکداری بدون ربا بحث درباره کارویژه بانک یعنی خلق اعتبار اهمیت بسیاری دارد، مقاله پیش رو با هدف بحث عمیقتر درباره خلق اعتبار بانکی ساماندهی شده و طی آن شکلگیری سازوکار خلق اعتبار بررسی شده است.
یافتههای تحقیق نشان میدهد که اعتبار به عنوان سرمایه اجتماعی میتواند در مبادلهها انتقال زمانی پدید آورده و واسطه موقت مبادله شود؛ اما شکلگیری این اعتبار نیازمند کنشهای متقابل مبتنی بر اعتماد است که فرایند آن زمانبر است. بانک با گرفتن وثیقههای گوناگون و تبدیل اعتماد به اطمینان، برای افراد خلق اعتبار کرده؛ سپس با پولیکردن این اعتبار به افراد وام میپردازد. در حقیقت با توجه به این سازوکار، سرمایه اجتماعی به سرمایه اقتصادی تبدیل میشود و واسطه موقت مبادلهها جای خود را بهواسطه اصلی مبادله میسپارد.
این نوع نگاه به چگونگی شکلگیری بانک و فرایند فعالیت آن میتواند پرسشهایی مانند محدوده فعالیت بانکهای خصوصی در بانکداری بدون ربا یا رابطه میان فعالیت بانکداری با تداول و تکاثر ثروت و ... را مطرح کند و سرفصل مناسبی برای مطالعههای عمیقتر درباره بانکداری اسلامی قرار گیرد.
Since examining the banks’ function, that is, credit creation, is of high importance in the studies regarding Riba-free banking, the present article is directed towards examining in more depth the bank credit creation, and studies the formation of credit creation mechanism.
The findings show that credit, as social capital, can cause time transfer in the exchanges and become their temporary intermediary. However, its being formed requires mutual trust-based actions, whose process is time-consuming. Requiring different kinds of security and transforming trust into credit, banks create credit for individuals, and then, monetizing the credit, pay them loans. Given this mechanism, social capital is indeed transformed into economic one, and the main intermediary of exchanges substitutes for the temporary one.
This attitude towards bank formation and its operation process may raise such issues as the realm of private banks’ activities in Riba-free banking system or banking activity’s relation with wealth’s circulation and accumulation, and provide an appropriate topic for in-depth studies in the field of Islamic banking.
Machine summary:
"این نهاد به علت اینکه در بستر مناسب خودش شکل گرفت توانست در تعاملی درونسیستمی به عنوان جزئی از نظام در ارتباط با دیگر نهادها به سمت هدفهای تعیینشده حرکت کند و کارایی داشته باشد؛ اما بانکداری بدون ربا به صورت یک انتقال نهادی از مدل سرمایهداری مبتنی بر بهره بانکهای تجاری صورت پذیرفت که در حقیقت در فرایند شکلگیری و فعالیت آن، نهاد پدیدآمده در بستر و محیط نظام سرمایهداری - که میتوان گفت یک نظام و حتی به تعبیری یک فرانظام است - با انجام اصلاحاتی وارد ایران شد.
اگر اعتبار بانکها در حوزه تجهیز نزد مردم سبب پدید آمدن فعالیتهای بانکی شده است، در زمان حال که بانکها برخوردار از آن اعتبار و اعتماد به عنوان سرمایه اجتماعی نیستند و فعالیت آنها مبتنی بر اعتبار قانونی ناشی از حکومتهاست، فعالیت بانکهای خصوصی میتواند به معنای اعطای اعتبار حاکمیت - که اگر به معنای یک سرمایه اجتماعی برای دولت به آن نگاه شود، میتوان گفت متعلق به عموم مردم است - به افراد خاص جهت پدیدساختن بانک تلقی شود و نیازمند بحث و بررسی بیشتری شود.
مبنی بر آنچه گفته شد، امکان خلق پول و استفاده از این قدرت عظیم میتواند اثرها و پیامدهای گوناگونی داشته باشد که این نیز از مسائل مهم در فضای اقتصاد اسلامی است که بانکداری بدون ربا باید بتواند از جهتهای گوناگون آن را بررسی کرده و پاسخهایی درخور ارائه کند."