Abstract:
حدیث به عنوان یکی از منابع معارف اسلامی در سیر تاریخی خویش، متحمل آسیب هایی شده که در اعتبار آن اثرگذار است. نقد روایات از حیث سند، منبع، متن و محتوا، برای مقابله با این آفت ها و تامین اعتبار متون حدیثی لازم است. نقد محتوایی از زمان معصومان علیهم السلام با عرضه حدیث به قرآن و سنت آغاز شد. از مطالعه آثار رجالی برمی آید که یکی از مستندات رجال نویسان در توثیق و تضعیف راویان، نقد محتوایی روایات آنها بوده است. اگر این فرضیه اثبات شود، یکی از مبانی دانش رجال که حسی بودن توثیقات و تضعیفات است، دستخوش تغییر می گردد. این مقاله تلاش دارد با کشف عباراتی از رجالیان که بر نقد متنی و محتوایی دلالت دارد این دیدگاه را اثبات کند. این پژوهش توانسته نگاهی متفاوت به دانش رجال فراروی مخاطبان قرار داده و زمینه گسترش دامنه این دانش را فراهم کند.
Hadith_ as one of the Islamic education_ in its historical way، has been sustained effective damages which have had effect on its validity. It is necessary to review the narrations from the document، resource، context and content aspects to face the damages and to provide validity of the hadiths'' context. Since the time of Imams (p.b.o.t)، the content based review started by the exposure of hadiths to the Quran and Sunnah. By studying of the Rijal works، it seems that the content based review of narrations has been one of the documentations of Rijal scholar to weaken and authenticate the narrators. If it is proved، one of the bases of the Rijal science_ which is« Sensibility of the Authentications and Weaknesses»_ will be changed. This article tries to prove this view، by finding expressions of the Rijal scholars which refers to the contextual and the content based review. This research، has provoked a different view of the Rijal science to the audiences and has provided the expansion domain of this science.
Machine summary:
نقد متنی و محتوایی احادیث و نقش آن در توثیق و تضعیف راویان تاریخ دریافت: 1/7/93 _ تاریخ پذیرش: 5/10/93 علیاکبر خدامیان آرانی چکیده حدیث به عنوان یکی از منابع معارف اسلامی در سیر تاریخی خویش، متحمل آسیبهایی شده که در اعتبار آن اثرگذار است.
پرسش اصلی این است که دانشمندان رجالی، اطلاعات راویان را از کجا به دست آورده و بر اساس کدام مبانی راویان را توثیق یا تضعیف کردهاند؟ آیا قدما افزون بر روشهای مشهور بیان شده از سوی متأخران، روشهای دیگری نیز برای ارزیابی راویان داشتهاند؟ ضرورت بحث از اینروست که در صورت اثبات راههایی غیر از طرق بیان شده، راه اجتهاد در مباحث رجالی باز شده و میتوان همچون صاحبان اصول رجالی _ که با توجه به روایات راویان، آنان را جرح و تعدیل میکردند _ امروزه نیز با توجه به متون روایی راویان، آنان را توثیق و تضعیف نمود.
با توجه به همین ضرورتها _ که حدیث بعد از قرآن، بزرگترین و گستردهترین منبع معارف و احکام دین به شمار میرود و از طرفی انواع آسیبها دامنگیر روایات شده و سیرۀ عقلا، اصحاب و عالمان، نقد و بررسی احادیث بوده است _ به این نکته پی میبریم که سنجش و ارزیابی احادیث و شناخت آسیبهای دامنگیر آن، امری لازم است و زمینه عمل و اعتقاد به احادیث را فراهم میکند.