Abstract:
عباس خلیلی از نویسندگان و ادیبان دورة پهلوی است؛ وی زادة عراق است و تباری ایرانی دارد. تسلط وی به زبان فارسی و عربی از او مردی مطلع و آگاه در حوزة فرهنگ و ادب فارسی و عربی ساخته است. با بررسیهای به عمل آمده مشخص شد که فعالیتهای ادبی و فرهنگی وی بازتابی منطقهای داشته و مختص ادبیات فارسی نیست. خلیلی از طریق فعالیتهای مطبوعاتی زحمات فراوانی برای توسعه و گسترش روشنفکری در دورة پهلوی کشیده و روزنامة «اقدام» نماد این خدمت وی به جامعة روشنفکری ایران است. اشعار و نوشتههای او به فارسی برآمده از رویدادهای اجتماعی آن روزهای ایران است. فعالیتهای ادبی او نظیر ترجمة 17000 بیت از شاهنامه به عربی و نیز ترجمه، شرح، تحقیق و سرایش شعر به عربی از دیگر فعالیتهای ادبی خلیلی به شمار میآید.
Machine summary:
"در جهان عرب نیز دربارة شخصـیت خلیلـی نویسـندگان مجـلات و روزنامـه های زیـادی دست به قلم برداشته و دربارة وی مقالاتی را به رشتۀ تحریر درآورده اند؛ از جمله عبداللطیف یـونس در شـمارة ١٥٩ سـال ١٩٧٢ روزنامـۀ «الأنبراا»؛ امـا تـا کنـون مقالـه ای در ابعـاد علمـی - پژوهشـی پیرامـون فعالیت های ادبی خلیلی در دو حوزة ادب فارسی و عربی نگاشته نشده و این مسأله نویسـندگان مقالـه را بر آن داشت تا زوایای مختلف اقدامات و خدمات ادبی عباس خلیلی را با روشی توصیفی - تحلیلـی بـه منصۀ رؤیت ادب دوستان برسانند.
صـاحب مجلۀ «ال قتطرف » در یکـی از شـماره های ایـن مجلـه و در مقدمـۀ یکـی از مقالـه های خلیلـی پیرامـون وی میگوید: «میرزا عباس خلیلی صاحب روزنامۀ فارسی اقدام ، ادیب و دانشمندی است که زبان فارسـی و عربی را خوب میداند و مقاله های نفیسی در مجلۀ «ال قتطرف » پیرامون شاعران فارسی زبان و قصایدی کـه در آن تصاویر شعری زیبای ایرانـی احسـاس میشـود بـه چـاپ رسـانیده اسـت .
ایـن نگـاه و حوزة فعالیت ادبی خلیلی به آثار و نفایس ادبی فارسی و عربـی از اهمیـت ویـژه ای برخـوردار اسـت ؛ چراکه نخست کسی دست به این عمل زده که شـعر فارسـی و عربـی را خـوب می فهمـد و بـا تـاریخ و تمدن فارسی و عربی آشنایی کامل دارد و حتی خود مهارتی ویژه در سرایش شـعر بـه فارسـی و عربـی داشته است و از سوی دیگر این فعالیت ها به صورت مقالات ادبی در مجلات عربی مصر و لبنـان باعـث آشنایی ادیبان عرب با ادبیات فارسی و شعر فارسی و بزرگان ادب فارسی میشد."