Abstract:
وجود «کنترل» در سازمان، تامین کنندة سلامت فعالیت های کارکنان، و در نتیجه، افزایش کارایی و بهره وری و تحقق اهداف سازمانی است. کنترل بیرونی افراد با وجود اینکه کاری لازم است، اما بدون کنترل درونی ضمانت اجرایی ندارد. «خودکنترلی» شیوه ای است که در آن، فرد با توجه به باورها و ارزش های خود، اقدام به رفتار در جهت اهداف سازمانی می کند. «تقوا» نیز ملکه ای نفسانی است که بر اثر آن، انسان از خود در برابر خداوند سبحان به شدت مراقبت می کند تا دچار لغزش رفتاری نشود. در این تحقیق، که داده های آن با روش «کتابخانه ای» جمع آوری شده، مفهوم «خودکنترلی» و «تقوا» و نیز نظریه های انگیزشی و ابعاد اصلی نفس انسان بررسی شده است. با توجه به ابعاد سه گانة نفس، یعنی «علم»، «میل» و «قدرت» یکی از راه های ایجاد و تثبیت خودکنترلی در افراد، تقویت تقوای الهی در آنها ست. تجربه نیز تایید می کند انسانی که از تقوای الهی برخوردار است بیش از دیگران خود را مقیّد به انجام وظایف سازمانی می داند. ازاین رو، یکی از راه های خودکنترل کردن کارکنان برای پایبندی به انجام وظایف سازمانی، تقویت تقوای دینی در ایشان است.
Machine summary:
"آنچه در اینجا حائز اهمیت است این نکته است که مدیران در سازمان ها، از چه راه هایی می توانند خودکنترلی را در افراد سازمان، خود ایجاد و آن را نهادینه کنند؟ در برخی از منابع مدیریتی، عواملی از جمله تلفیق هدف های فرد و سازمان، خویشتن کاری، انگیزة توفیق طلبی، ادهوکراسی، ارزش ها، احساسات ملی و وجدان کاری برای ایجاد خودکنترلی در افراد ذکر شده است (خدمتی و پیروز، 1382، ص 150-153) همچنین با استفاده از منابع اسلامی، عواملی نظیر تقویت ایمان، ترویج ارزش های اسلامی، گزینش نیروها و تأمین و توسعة رفاه کارکنان بیان شده است (پیروز، 1383، ص 392-397) مشکلاتی همچون دشواری فهم دقیق ساختار وجودی انسان، کمتر کمی بودن کنترل درونی یا خودکنترلی، و نوپا بودن مبحث «خودکنترلی» در مقایسه با کنترل بیرونی، سبب گشته است تا این نوع کنترل کمتر مطمح نظر اندیشمندان حوزة مدیریت قرار گیرد.
اما با توجه به تعریفی که در این پژوهش از «تقوا» و «خودکنترلی» ارائه شد، مبنی بر اینکه «تقوا» ملکه ای نفسانی است که موجب می شود انسان از خود در برابر خداوند سبحان به واسطة رفتار اختیاری اش محافظت کند، و «خودکنترلی» حالتی نفسانی است که نتیجة آن تلاش افراد برای پیشبرد اهداف سازمان و افزایش کارایی آن است، می توان گفت: بین «تقوا» و «خودکنترلی» رابطة عموم و خصوص مطلق برقرار است؛ زیرا گرچه تقوا نوعی حفاظت و نگهداری خاص از نفس است که از آن به «حفظ حریم الهی» تعبیر می شود، بدین معنا که شخص از خود در برابر غضب و عذاب الهی حفاظت می کند (مصطفوی، 1368، ج 13، ص 183) و این غیر از« خودکنترلی» است که شخص با تمرین و تحصیل حالت درونی، از خود برای حفظ منافع سازمان مراقبت می کند تا رفتارهای متضاد با منافع سازمان انجام ندهد."