Abstract:
عمق و گستردگی تحولات سیاسی امنیتی جاری در پاکستان، به ویژه در حوزه افراطگرایی، بیانگر
ریشه های فکری اعتقادی آن بین بازیگران حاضر در صحنه اس ت. نگاهی واقع بینانه به ماهیت رخدادها
در مقابله با افراطگرایی، ناکارامدی راهبردهای کنونی را تایید میکند. ناکامی هیات حاکمه پاکستان در
مدیریت اوضاع سیاسی امنیتی در حالی مطرح میشود که تقابل فکری نظامی دو جبهه رویارو با بقا و
سرنوشت پاکستان گره خورده است.
اینکه وضعیت کنونی به چه سرانجامی خواهد رسید، مهمترین دغدغهای است که با امنیت منطقه ای
پیوند خورده است. به باور این پژوهش، ماهیت تحولات فکری عقیدتی جبهه اسلا م گرایی در پاکستان
به ویژه چالشها و چشمانداز فراروی آن، آینده حیات پاکستان را تعیین خواهد کرد. بدون تردید، هر
اندازه رویکردهای سیاسی نظامی به رادیکالیزه شدن اسلامگرایی در پاکستان بینجامد، تشدید
خشونت مطلوبیت بیشتری خواهد داشت.
Machine summary:
"یکی از بحرانهای درونی که همواره جریانات اسلامگرای پاکستان با آن روبهرو بودهاند و احتمالا در آینده نیز با آن مواجه خواهند بود، چالش قدرت بین دولت مرکزی پاکستان و دولتهای محلی (ایالتی) با گرایشهای اسلامی به ویژه در ایالتهای خیبر پختونخواه و بلوچستان است.
تداوم بحران کشمیر و افغانستان، حضور گسترده نیروهای بیگانه در منطقه و حملات آنها علیه ستیزهجویان طالبان، القاعده و مدارس دینی مدتهاست اسلامگرایی میانهرو را به سمت تندروی و خشونتگرایی سوق داده و رادیکالیسم اسلامی دیوبندی را نیز متوجه آن سوی مرزهای پاکستان کرده، غزاله نظیف کار، برآورد استراتژیک پاکستان، تهران: مؤسسه ابرار معاصر تهران، 1382، ص 155.
گسترش نارضایتی عمومی در سطح ملی موجب شده است القاعده بتواند جای پایی در برخی مناطق پاکستان و میان اهل سنت تندرو پیدا کند و حتی در برخی مدارس مذهبی که گرایشهای تندروانه اسلامی دارند به جذب نیرو بپردازد.
بدون تردید، مجموعه رخدادهای سیاسی ـ اجتماعی و امنیتی دخیل در تحولات پیش رو در حوزه اسلامگرایی پاکستان خارج از اراده و کنترل ناظران، آثار خود را بر روند اسلامیزه شدن جامعه برجای خواهد گذاشت، اما احتمالا به گونهای نخواهد بود که در ارزیابی ما از تعیین جهت روندهای موجود خللی ایجاد کند؛ هر چند ممکن است آن را با تأخیر یا تسریع مواجه سازد.
براساس یافتههای پژوهش حاضر، آینده اسلامگرایی در پاکستان در حوزههای مختلف سیاسی، فرهنگی، مذهبی و اجتماعی با چرخشها و احتمالا تغییرات راهبردی مواجه خواهد بود که در ذیل به اختصار ارائه میشود: الف) حوزه سیاسی: نظام سیاسی پاکستان مبتنی بر فلسفه سیاسی اسلام سنی و در قالب «جمهوری اسلامی پاکستان» است."