Abstract:
تاویل به معنای بازگشت به ابتدای کلام یا غایت کلام است و مراد از آن همان نیت و قصد گوینده از کلامش است. این اصطلاح در برخی از حوزههای معرفت دینی نیز به کار میرود و مراد از آن کشف معنای رمزی و اشارهای است که از ظاهر الفاظ به دست نمیآید، بلکه باید رمزگشایی یا اسطورهزدایی شود. بولتمان معتقد است به منظور عصری کردن و قابل فهم کردن متون مقدس، همگان میتوانند به تاویل این متون بپردازند و این کار اختصاص به افراد خاصی ندارد. این در حالی است که مکتب تفکیک گرچه قائل به تاویل است اما با تاویلگرایی فلسفی قرآن مخالف است و تنها تاویل پیامبر (ص)، ائمه اطهار (ع) و بعضی از افراد را، که جزء راسخان در علم هستند، میپذیرد. این مقاله تاویلگرایی را از دیدگاه بولتمان و مکتب تفکیک بررسی میکند.
Machine summary:
"ج. تأویل: تأویلگرایی تنها راه قابل فهم کردن پیام انجیلی برای انسان امروزی است که ایمان خود را بر اساس علم و عقلانیت بنا میکند.
مثلا بولتمان معتقد است مسئله معاد و معادشناسی، که به زبان انجیلی بیان شده، باید تأویل شود تا برای انسان امروزی قابل فهم باشد.
البته همساننگری معنای باطن و تأویل جزء قدیمیترین و باسابقهترین دیدگاههایی است که درباره تعریف بطن و تأویل ارائه شده و ریشه در روایات فریقین دارد؛ روایاتی از این دست که: «هیچ آیهای از قرآن نیست مگر اینکه ظاهر و باطنی برای آن باشد» (مجلسی، 1403: 89/94؛ حر عاملی، 1412: 27/196).
شیخ مجتبی قزوینی در این زمینه میگوید: مخالفت معناییای که به واسطه تأویل وظاهر و نص آیات قرآن به دست میآید، منافات ندارد با اخباریکه دلالت دارد بر اینکه قرآن دارای اسرار و بطون زیادی است که مختص به خواص میباشد، و هر کسی تحمل حمل آن را ندارد؛ زیرا نفرمودهاند که اسرار علوم، نزد فلاسفه و عرفا میباشد، و هر جا که تفسیر یا تأویل ضرورت داشته باشد، باید از بیان مجاری وحی اخذ نمود و تأویل اصول همگانی دستورهای عمومی انبیا و اوصیاکه ضامن سعادت بشر است، عقلا و نقلا حرام، و ظلم به گوینده میباشد (قزوینی، 1373: 1/13-14).
رودلف بولتمان، ترجمه: محمدسعید حناییکاشانی، تهران: انتشارات گروس طباطبایی در المیزان، ج 3، ص 44-47، یازده معنا برای تأویل بیان میکند و معتقد است اصول آنها را همین چهار معنا تشکیل میدهد و از این میان، خود قول چهارم را برمیگزیند."