Abstract:
هدف پژوهش حاضر شناسایی و مقایسهی نظام ارزشی دانشآموزان و دبیران دورهی متوسطهی شهر همدان است. روش پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی است و جامعهی آماری پژوهش را کلیهی دانشآموزان (23080 نفر) و دبیران (1408نفر) دورهی متوسطه (ناحیهی 1 و 2) در سال تحصیلی 1388- 1389 تشکیل میدهند. نمونهی آماری با استفاده از شیوهی نمونهگیری طبقهای و بر اساس جدول کرجسی و مورگان به تعداد 900 نفر (دانشآموزان 600 نفر و دبیران 300 نفر) انتخاب شد. ابزار پژوهش پرسشنامهی استاندارد مطالعهی ارزشها (SV) است که توسط آلپورت، ورنون و لیندزی تهیه و در ایران توسط پژوهشگران ایرانی هنجاریابی شده است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون آماری t برای گروههای مستقل استفاده شد. یافتههای پژوهش نشان داد نظام ارزشی دانشآموزان دختر و پسر به ترتیب اولویت، ارزش نظری، ارزش اجتماعی، ارزش اقتصادی، ارزش مذهبی، هنری و ارزش سیاسی است و نظام ارزشی دبیران مرد به ترتیب، ارزش اجتماعی، نظری، اقتصادی، ارزش مذهبی و ارزش سیاسی و نظام ارزشی دبیران زن نیز به ترتیب اولویت شامل ارزش نظری، ارزش اجتماعی، ارزش مذهبی، ارزش هنری، ارزش اقتصادی و ارزش سیاسی است. همچنین تفاوت دبیران و دانشآموزان به طور عمده در توجه به ارزشهای هنری و نظری است.
Machine summary:
حسنزاده (1379) نیز با بررسی نظام ارزشهای دانشآموزان دورهی متوسطهی استانهای مازندران و گلستان به این نتیجه رسید که اگر چه ارزش دینی یا مذهبی در هر دو جنس پسران و دختران بالاترین ارزش است، اما سلسله مراتب سایر ارزشها بین دو گروه متفاوت است.
همچنین در پژوهشهای خارجی، اسبورل (1976) در پژوهشی که بر روی نظام ارزشی دانشآموزان دختر و پسر انجام داد، دریافت که دختران در مقایسه با پسران، به مرتبههای بالای ارزشهای زیبا شناختی (هنری)، مذهبی و اجتماعی دست مییابند، ولی پسران ارزشهای سیاسی و اقتصادی را در اولویت قرار میدهند (نقل در شیخی، 1380).
مقایسهی نظام ارزشی دانشآموزان دختر و پسر شاخصهای آماری ارزشها تعداد میانگین انحراف معیار خطای معیار مقدار t درجه آزادی سطح معنی داری نظری دانشآموزان دختر 300 93/41 17/5 299/0 02/1 598 306/0 دانشآموزان پسر 300 37/42 26/5 304/0 اقتصادی دانشآموزان دختر 300 11/40 18/5 299/0 12/1 598 034/0 دانشآموزان پسر 300 05/41 65/5 326/0 هنری دانشآموزان دختر 300 88/38 53/5 319/0 29/1 598 195/0 دانشآموزان پسر 300 35/38 54/5 320/0 اجتماعی دانشآموزان دختر 300 7/41 5/4 260/0 37/1 598 169/0 دانشآموزان پسر 300 14/41 35/5 309/0 سیاسی دانشآموزان دختر 300 91/37 2/5 300/0 98/0 598 326/0 دانشآموزان پسر 300 33/38 34/5 308/0 مذهبی دانشآموزان دختر 300 39/39 13/5 296/0 34/1 598 180/0 دانشآموزان پسر 300 8/38 67/5 327/0 با توجه به دادههای جدول 5 بین نظام ارزشی دانشآموزان دختر و پسر از لحاظ اولویت تفاوتی وجود ندارد، ولی تفاوتهای جزئی در شدت تأکید بر ارزشها دیده میشود.
یافتههای مربوط به مقایسهی نظام ارزشی دانشآموزان دختر با دبیران زن، که در سؤال اول پژوهش مطرح شده است، نشان میدهد که اولویت ارزشی دو گروه به ترتیب ارزشهای نظری، اجتماعی، مذهبی، هنری، اقتصادی و سیاسی است و تفاوتی بین دو گروه وجود ندارد.
یافتههای این پژوهش نشان میدهد که نظام ارزشی دانشآموزان و دبیران از لحاظ اولویتبندی ارزشها بسیار شبیه به هم است و تفاوتهای اندکی در شدت تأکید بر ارزشهای مورد نظر دیده میشود.