Abstract:
نظریة تجسم اعمال که عهدهدار تبیین کیفیت و نحوة دریافت جزای اعمال در عالم آخرت است، حقیقت اعمال آدمی را به عنوان پاداش یا کیفر او در آن عالم معرفی میکند. درگفتههای بسیاری از عالمان و مفسران افزون بر ادلة عقلی، شواهد نقلی فراوانی برای اثبات این نظریه به چشم میخورد. حدود 95 آیه از آیات قرآن به مسئلة تجسم اعمال اشاره شده است. این آیات با توجه به گوناگونی آنها در نوع ساختار ادبی به دستههای متعددی تقسیم میشوند. دستهای از این آیات با تعبیرهای مختلف از جمله دیدن اعمال، حضور اعمال، آوردن اعمال، آزمودن عمل و غیره بهصراحت بر تجسم یافتن اعمال در عالم آخرت تأکید میکنند. دستهای دیگر با ساختار نحوی خاص از جمله کاربرد استفهام انکاری و حصر، جزای اعمال در آخرت را عین اعمال معرفی میکنند. دستة سوم از آیات با تصویرپردازیهای متعدد به صورت تشبیه یا تمثیل مانند تشبیه اعمال نیک مؤمنان به نور و اعمال کافران به سراب و تاریکی، ماهیت درونی برخی از اعمال را به تصویر کشیدهاند. این جستار به بررسی ساختارهای ادبی و تعابیری در آیات قرآن میپردازد که میتواند شاهدی بر نظریة تجسم اعمال باشد.
Machine summary:
نقش ساختارهای ادبی آیات قرآن در اثبات نظریۀ تجسم اعمال ناصر کولیوند دانش آموختۀ کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس ، تهران نصرت نیل ساز استادیار دانشگاه تربیت مدرس ، تهران (تاریخ دریافت : ١٣٩٥/٠٢/٠٩؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٥/٠٦/٢٩) چکیده نظریۀ تجسم اعمال که عهده دار تبیین کیفیت و نحوة دریافـت جـزای اعمـال در عـالم آخـرت است ، حقیقت اعمال آدمی را به عنوان پاداش یا کیفر او در آن عالم معرفی مـیکنـد.
در مجموع این آیات ، سه گونه از ساختارهای ادبی به کار رفتـه اسـت کـه عبارتنـد از: تعـابیر مختلف در دلالت بر تجسم اعمال ، ساختار نحـوی متفـاوت در نشـان دادن عینیـت جـزا و عمل ، و تصویرپردازی های متعـدد بـرای نشـان دادن ماهیـت درونـی برخـی از اعمـال .
در تفسیر نمونه نیز ذیل این آیه آمده است : «ضمیر’’فیه " در این آیه به ’’وزر" بازمی گـردد؛ یعنـی آنهـا در همـان وزر و مسئولیت و بار سنگینشان ، همیشه خواهند ماند و این خود اشاره ای است به مسئلۀ تجسم اعمال و اینکه انسان به وسیلۀ همان اعمـال و کارهـایی کـه در ایـن جهـان انجام داده است ، در قیامـت پـاداش نیـک یـا مجـازات مـی بینـد» (ر.
٣ـ ساختار نحوی در برخی از آیات قرآن ، ساختار نحوی دلالت بر این دارد که انسان با چیزی جدای از عمل خود مجازات نمی شود، بلکه همان عملی که انجام داده است ، به عنوان جـزا بـه وی برگردانده می شود.