Abstract:
مسئله اصلی این پژوهش، بررسی تطبیقی اهداف تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی در دو کشور ژاپن و ایران با نظر به ارزش های حاکم بر عناصر و مولفه های برنامه درسی است. بدین منظور از روش تحلیل تطبیقی استفاده شده است. تربیت اخلاقی در نظام تعلیم و تربیت رسمی دو کشور ایران و ژاپن از دو جهت قابل بررسی تطبیقی است: نخست، بررسی تطبیقی، کلی و با نگاهی کلان، و دوم، بررسی تطبیقی جزئی. از جمله یافته های بررسی کلی این است که اهداف تربیت اخلاقی دو کشور در چهار حوزه، شبیه به هم تنظیم شده اند که در برنامه درسی کشور ایران این حوزه ها عبارت اند از: رابطه با خویشتن، رابطه با خدا، رابطه با سایر انسان ها و رابطه با خلقت؛ و در برنامه درسی کشور ژاپن نیز عبارت اند از: واکاوی خود، رابطه با طبیعت و داشتن افکار برتر، رابطه با دیگران و رابطه با گروه و جامعه. البته گفتنی است که در برنامه درسی کشور ایران، خداوند نقش محوری دارد و دیگر حیطه ها متناظر با آن تنظیم شده اند. اما بررسی تطبیقی جزئی که تمرکز آن بررسی تک تک اهداف مرتبط با تربیت اخلاقی در نظام تعلیم و تربیت رسمی در این دو کشور در دوره ابتدایی است، به سه بخش تقسیم می شود: نخست اهدافی که با هم هم پوشانی دارند، از جمله اینکه «کودک مودب و مهربان است» و «برای رسیدن به موفقیت پشتکار دارد و تلاش می کند»؛ دوم اهدافی که ویژه کشور ایران هستند و در اهداف تربیت اخلاقی کشور ژاپن به آنها اشاره نشده است، از جمله اینکه «پوشش اسلامی را دوست دارد و آن را رعایت می کند» و «خطا و اشتباه دیگران را در مورد خود می بخشد»؛ و سرانجام اهدافی که ویژه کشور ژاپن هستند و در اهداف مرتبط با تربیت اخلاقی کشور ایران به آنها اشاره نشده است؛ از جمله «احترام به دیگر فرهنگ ها و ارزش قایل شدن برای مردمان دیگر ملل» و «مشارکت گروهی و مسئولیت پذیری».
Machine summary:
تحلیل تطبیقی اهداف تربیت اخلاقی دورة ابتدایی در کشورهای ژاپن و ایران،با نظر به ارزشهای حاکم بر برنامة درسی ( سعید آزادمنش / دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش دانشگاه تهران Azadmanesh263@yahoo.
ir دریافت: 11/8/1393 ـ پذیرش: 13/12/1393 چکیده مسئلة اصلی این پژوهش، بررسی تطبیقی اهداف تربیت اخلاقی در دورة ابتدایی در دو کشور ژاپن و ایران با نظر به ارزشهای حاکم بر عناصر و مؤلفههای برنامه درسی است.
از جمله یافتههای بررسی کلی این است که اهداف تربیت اخلاقی دو کشور در چهار حوزه، شبیه به هم تنظیم شدهاند که در برنامة درسی کشور ایران این حوزهها عبارتاند از: رابطه با خویشتن، رابطه با خدا، رابطه با سایر انسانها و رابطه با خلقت؛ و در برنامة درسی کشور ژاپن نیز عبارتاند از: واکاوی خود، رابطه با طبیعت و داشتن افکار برتر، رابطه با دیگران و رابطه با گروه و جامعه.
ازاینرو میتوان گفت که هدف اصلی آموزش در ژاپن توسعة همهجانبه شخصیت و پرورش ذهنی و جسمی کودکان است تا بتوانند افرادی سالم تربیت کنند که به حقیقت و عدالت عشق میورزند؛ به حقوق افراد احترام میگذارند؛ برای کار ارزش قایلاند؛ احساسی عمیق نسبت به مسئولیتهای خود دارند و بهمنزلة سازندگان جامعه و کشوری صلحطلب با روحیهای سرشار از استقلال و آزادی پرورش یابند.
در پایان از تحلیل تطبیقی اهداف تربیت اخلاقی دوره ابتدایی در ایران و ژاپن، میتوان اینگونه نتیجه گرفت که شباهتهایی میان این دو نظام آموزشی، بهویژه در زمینة تربیت اخلاقی دوران ابتدایی وجود دارد و به نظر میرسد در تدوین اسناد بالادستی نظام آموزش و پرورش کشور ایران، به اصول و برنامة درسی کشور ژاپن توجه درخوری شده است.