Abstract:
در مقابلِ الگوي كلاسيك جامعه شناسي معرفت، كه در آن رابطه اي علي از جامعه به معرفت وجود دارد، جامعه شناسي معرفت جديد، به فضاي فرهنگ و تفسير معنايي پرداخت و بر اساس آن، درك گفتماني معرفت اهميت يافت. در اين مقاله، ضمن شرح تاريخچه مختصري از جامعه شناسي معرفت، زمينه نظري كاربرد نظريه گفتمان در جامعه شناسي معرفت واكاوي مي شود. به عنوان نمونه اي از تلاش، براي پيوند صريح اين دو حوزه برنامه تحقيقاتي راينر كلر با عنوان «رويكرد جامعه شناسي معرفت به گفتمان» معرفي و نقد مي شود. نگاه كلر به جامعه شناسي معرفت، برگر و لاكمن و نظريه گفتمان ميشل فوكو است. نوآوري كلر را مي توان در تصريح رابطه بين نظريه گفتمان و جامعه شناسي معرفت دانست. دو انتقاد به كار كلر وارد است: اول اينكه، او توضيح نمي دهد گفتمان ها چگونه ظاهر مي شوند، هژمونيك مي شوند و گفتمان هاي هژمونيك چگونه به چالش كشيده مي شوند. همچنين تمركز راينر كلر بر تحليل گفتمان، موجب مي شود كه پاسخ وي به مسئله تعين اجتماعي معرفت، در هال هاي از ابهام قرار گيرد.
Machine summary:
"راینر کلر، جامعهشناس آلمانی و استاد جامعهشناسی دانشگاه آگزبورگ و رییس سابق بخش جامعهشناسی معرفت انجمن جامعهشناسی آلمان، در برنامه تحقیقاتی خود با عنوان «رویکرد جامعهشناسی معرفت به گفتمان» (Sociology of knowledge Approach to Discourse)، که به طور مخفف SKAD نامیده میشود، اقدام به تلفیق نظریة گفتمان با جامعهشناسی معرفت کرد.
کلر در این برنامه تحقیقاتی، بحثهای سنت برساختگرای اجتماعی در جامعهشناسی معرفت (یعنی کار برگر و لاکمن) را با مفاهیم فوکو و سنت کنش متقابل نمادین ترکیب کرده است.
پرسش دوم اینکه آیا راینر کلر، چیز تازهای به نظریة گفتمان افزوده است؟ مگر غیر از این است که در هر اشارهای به گفتمان، ما به طور ضمنی راجع به معرفت نیز سخن میگوییم، پس، آیا لازم است که این اشاره ضمنی را به طور صریح بیان کنیم؟ در نظریه گفتمان، کاربرد اجتماعی زبان مورد پرسش قرار میگیرد.
تمرکز راینر کلر، بر تحلیل گفتمان موجب میشود در نهایت به ما نگوید که پاسخ او به مسئله تعین اجتماعی معرفت چیست؟ اگرچه او از میانجی گفتمان برای پاسخ این سؤال استفاده میکند، اما مشخص نمیکند که چگونه میخواهد از دام نسبیگرایی بگریزد.
برنامة تحقیقاتی راینر کلر، با عنوان «رویکرد جامعهشناسی معرفت به گفتمان»، تلاشی برای دستیابی به تلفیق نظریه گفتمان و جامعهشناسی معرفت است که از آن طریق، تولید معنا و نظمهای نمادین را در فضاهای اجتماعی و میدانهای نهادی بزرگتر تحلیل کند."