Abstract:
زنان حدود نيمي از جمعيت كشور را تشكيل مي دهند و در همه حوادث مهم كشور، بخصوص جنگ تحميلي سهم بسزايي داشته اند. با توجه به همه گير بودن رسانه سينما و تاثير آن بر مخاطبان، بازنمايي نقش زن در سينماي دفاع مقدس بر اساس واقعيت، اهميت بسياري در رفع خلاءهاي موجود دارد. اين مقاله ضمن بيان مباني نظري بازنمايي، به بررسي حضور واقعي زن در جنگ پرداخته، با بهره گيري از روش تحليل كيفي، چگونگي بازنمايي حضور زنان، در سينمايي دفاع مقدس را مورد كنكاش قرار داده است. سوال اصلي پژوهش اين است كه بازنمايي نقش زن در سينماي دفاع مقدس تا چه ميزان به واقعيت حضور زن در دفاع مقدس و نقش وي به عنوان كنش گر اصيل توجه داشته است؟ يافته ها حاكي از آن است كه بازنمايي در سه عرصه : فعاليت زنان در پشت جبهه، حضور در ميدان نبرد و نيز نقش زنان پس از جنگ به صورت كامل انجام نشده و در برخي عرصه ها، زن به عنوان كنش گر اصيل نه تنها بازنمايي نشده، بلكه بيشتر به سمت كليشه سازي و طبيعي سازي سوق پيدا كرده است.
Machine summary:
"این مقاله ضمن بیان مبانی نظری بازنمایی، به بررسی حضور واقعی زن در جنگ پرداخته، با بهرهگیری از روش تحلیل کیفی، چگونگی بازنمایی حضور زنان، در سینمایی دفاع مقدس را مورد کنکاش قرار داده است.
سؤال اصلی پژوهش این است که بازنمایی نقش زن در سینمای دفاع مقدس تا چه میزان به واقعیت حضور زن در دفاع مقدس و نقش وی به عنوان کنشگر اصیل توجه داشته است؟ یافتهها حاکی از آن است که بازنمایی در سه عرصه: فعالیت زنان در پشت جبهه، حضور در میدان نبرد و نیز نقش زنان پس از جنگ به صورت کامل انجام نشده و در برخی عرصهها، زن به عنوان کنشگر اصیل نه تنها بازنمایی نشده، بلکه بیشتر به سمت کلیشهسازی و طبیعیسازی سوق پیدا کرده است.
جمال شورجه و احمدرضا درویش نیز در این زمینه، تولیدات موفقی دارند شورجه با فیلم «وعده دیدار» و درویش با فیلم «کیمیا»، «سرزمین خورشید» و تا حدودی در «دوئل»، تلاشهایی برای پررنگتر کردن حضور زن در این عرصه داشتهاند، اما در دهه هشتاد، فیلمی مثل «فرزند خاک» زاویه دید فیلمهای دفاع مقدس به زن را آن قدر منعطف کرد که درامی تقریبا زنانه، که واقعهای به نام جنگ ورای آنهاست تولید شد و یا محمدحسین لطیفی «روز سوم» را هرچند اغراقگونه، اما موفق، میسازد و از ستاره سینمایی که اغلب نقشهایی کاملا اجتماعی را بر عهده داشته (باران کوثری)، یک دختر جنوبی و جنگجو خلق میکند.
دادههای به دست آمده از این تحقیق نشان میدهد که حضور زنان در همة عرصهها، چندان مورد اعتنای سازندگان فیلمهای سینمایی دفاع مقدس نبوده است؛ زیرا بازنمایی زنان در فیلمهای سینمایی، با نگاهی مردانه به جنگ ساخته شده است."