Abstract:
پس از تسلط اعراب بر ایران واکنشهای متفاوتی مانند مبارزه علیه اقتدار رسمی، مباحثات نظری و چالش با مسلمانان ازسوی ایرانیان بروز کرد. گروهی نیز ضمن پذیرش اسلام، کوشیدند با نفوذ در ساختار قدرت سیاسی خلافت، با رونق فرهنگی جامعه از زوال فرهنگ ایران جلوگیری کنند. مسأله اصلی این مقاله بررسی رابطه تراكم قدرت در دست ایرانیان ذينفوذ در ساختار قدرت سياسي خلافت با تحولات فرهنگی جامعه اسلامی است. این بررسی نشان میدهد حضور گسترده خاندانهای ایرانی در ساخت قدرت خلافت عباسی، موجب فعال شدن آنان در عرصه سیاستگذاریهای فرهنگی شد. ایرانیان علاوه بر امور سیاسی، اقتصادی، مذهبی و تکوین زیرساختهای اداری، در رونق فرهنگی و اندیشههای علمی و توسعه صنایع وابسته به علم و کتابت مانند کاغذ و قلم نقش مهمی ایفا کردند. این مقاله بر اساس روش تبیین تاریخی بر آن است تا دستاوردها و رونق فرهنگی و علمی را به تأثیر از حضور ایرانیان در قدرت سیاسی خلافت بررسی کند.
Machine summary:
در دوره مأمون و جانشینانش ، ایرانیان ، علاوه بر مناصب وزارت و حضور فعال در عرصه سیاســت گذاری های کلان خلافت ، حکومت هایی را در بخش هایی از ســرزمین ایران با فرمان خلافت تشــکیل دادند که در امور داخلی خود تقریبا مستقل بودند.
٣٣ ابوحیان توحیدی در خدمت امیران بویهی بود و برای برخی از وزرای ایرانی مانند ابن ســعدان و صاحب بن عباد و ابوالفتح بن عمید کتابت می کرد.
٥٦ در دوره عباســی با علاقمندی خلفا و ایرانیان اطرافشــان ، و با رونق علم کلام و ترجمه متون علمی ، این مجالس توســعه بیشتری یافت و علاوه بر نشســت های ادبی ، محافل مناظرات کلامی و فلســفی نیز برگزار می شــد.
در قرن اول هجری قمری حاکمیت محض عربی بر ساختار قدرت سیاسی خلافت غلبه داشــت ، سیاســت گذاری های این دوره ، بر فتوحات و امور اقتصادی متمرکز بود و امور فرهنگی کمتر مرکز توجه قرار داشت .
ساخت دارالترجمه برای ترجمه علوم از زبان های دیگر به عربی و نیز ســاخت کتابخانه از دیگر دستاوردهای فرهنگی این دوره است .
سیاست گذاری فرهنگی این قرن در جهت نشر و ترجمه علوم عقلی و فلسفی ، رونق بخشی بــه بازار کتــاب ، واردات کاغذ و کتاب ، حمایت مالی از عالمان ، و توســعه مراکز علمی تحقیقی بود.
رونق بخشــی به دارالترجمه ، اســتخدام مترجم برای ترجمه علوم از زبان های دیگر به عربی و نیز ساخت کتابخانه از دیگر دستاوردهای فرهنگی این دوره است .
سیاســت گذاری های فرهنگی این دوره ، برای رونق بخشــی به تألیــف کتاب و حمایت مالی از عالمان ، و توســعه مراکز علمی تحقیقی صورت می گرفت .