Abstract:
فرهنگ عامه به شناخت عادات، رسوم، حکایتها، باورها، سرودها، مثلها و گفتار شفاهی مردم میپردازد و امروزه در حوزههای مختلف علوم انسانی، ازجمله جامعهشناسی و شاخههای آن، تاریخ، روانشناسی، ادبیات، هنر و حتی ادیان بررسی میشود. ادبیات در مفهوم خاص و در شاخههای مختلف، سرشار از عناصر فولکلور است و توجه ویژه به آن در حوزة مطالعات میانرشتهای، نگرشی نو است. سفرنامه نوعی گزارش است که سفرنامهنویس در آن اوضاع شهرها و سرزمینهایی را که بدانجا سفر کرده است، از زاویة دید خود و در نتیجة ارتباط مستقیم به تصویر میکشد. سفرنامهها دربردارندۀ اطلاعات مفیدی هستند که از طریق آن میتوان به واقعیتهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دورههای مختلف تاریخ ملتها پی برد. همچنین یکی از راههای مهم شناخت ملتها و مقایسة آنها با یکدیگر و بهترین روش برای شناخت پدیدههای گوناگون مرتبط با فرهنگ عمومی و ارتباطات اجتماعی است که حتی منابع تاریخی دربارۀ آنها سکوت کردهاند. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و با بررسی سفرنامة ابنبطوطه عناصر فرهنگ عامه و فرهنگ عمومی و ارتباطات اجتماعی ایرانیان (ادبیات فولکلور ایران) را بررسی میکند و به معرفی رفتارهای مبتنی بر فرهنگ عمومی از نگاه سفرنامهنویس مغربی- که در دورة مغول به نقاط و شهرهای مختلف ایران سفر کرده است- میپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که عناصر فولکلور در سفرنامة ابنبطوطه در بخش ایران جایگاه خوبی دارد و نمود این عناصر، بیشتر در زمینة عادات غذایی و وصف خوردنیهاست.
Popular culture deals with the public perception of habits، traditions، anecdotes، beliefs، anthems، proverbs، and oral speech، having been discussed in different areas of humanities including sociology، history، psychology، literature، art and even religions. Literature is، in its technical sense، marked with folklore elements. Particular attention to literature in multidisciplinary studies is a new approach.
An itinerary is a personal account of the conditions of the cities and nations visited by a travel writer. An itinerary encompasses invaluable information by means of which the social، political and economic realities of different historical periods can be established. Moreover، it is among the most critical ways to analyze and compare various nations، being at the same time the best way to gain insights into diverse phenomena surrounding popular culture and social communications، about which little has been written in historical documents.
This research، descriptive-analytical in nature، was concerned with investigating Iran’s popular elements، popular culture and social communications (folk literature of Iran). It also focused on popular-culture-based behaviors in the eyes of the Moroccan travel writer، who traveled across Iran during the Mongol Empire. The findings indicate that folklore elements occupy an important position in Ibn Battuta’s itinerary. The appearance of these elements is mostly focused on eating habits and foods.
Machine summary:
"این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و با بررسی سفرنامۀ ابن بطوطه عناصر فرهنگ عامه و فرهنگ عمومی و ارتباطات اجتماعی ایرانیان (ادبیات فولکلور ایران ) را بررسی میکند و به معرفی رفتارهای مبتنی بر فرهنگ عمومی از نگاه سفرنامه نویس مغربی - که در دورة مغول به نقاط و شهرهای مختلف ایران سفر کرده است - میپردازد.
این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی از دیدگاه فرهنگ عامه به بررسی این سفرنامه بپردازد، لذا از یک سو عناصر فرهنگ عامه در بخش هایی از ایران که ابن بطوطه بدانجا سفر کرده بررسی و از سوی دیگر، میزان توجه مؤلف کتاب به فرهنگ ایرانی نشان داده شده است .
بررسی کاربرد واژگان فارسی در متن سفرنامۀ ابن بطوطه (شاه محمدی، ١٣٩١) عنوان پایان نامه ای است که در آن با روش تحلیل فنی، لغوی و آماری واژگان فارسی استخراج و اصالت آن ها براساس لغت نامه ها بررسی شده است و نشان میدهد باتوجه به میزان کاربرد واژگان و نوع آن ها کدام جنبه از تمدن ایرانی بر زبان و ادبیات عرب در این سفرنامه تأثیر بیشتری گذاشته است .
وی در سفر به شیراز و ملاقات با شیخ مجدالدین شیرازی چگونگی آداب شرفیاب شدن بزرگان ، فرستادگان سلطان و امرا به محضر مشاهیر دینی و احترام به آنان را بیان کرده است که در بخشی از سفرنامه چنین میخوانیم : برای زیارت شیخ به مدرسۀ مجدیه رفتم که او خود بنا کرده و در همان جا سکونت دارد."