Abstract:
حوضۀ قرهسو یکی از زیرحوضههای رودخانۀ کرخه است که در استان کرمانشاه در غرب ایران قرار دارد. بهرغم سیلخیز نبودن حوضه از لحاظ فیزیوگرافی، سیلابهای شدیدی در این حوضه رخ داده است. مهمترین هدف این پژوهش، دستیابی به دیدی کلی از شرایط همدید ـ ترمودینامیک مؤثر بر بارشهای موجد دبیهای حدی است. بر این اساس از دو پایگاه داده شامل: الف) دادههای دبی و بارش روزانۀ اندارهگیریشده در سطح حوضه با پوشش زمانی 1389-1351، و ب) دمای هوا، فشار هوا، ارتفاع ژئوپتانسیل، سرعت باد مداری و باد نصفالنهاری، نم ویژه و نم نسبی ترازهای 1000،850 ، 700، 500 ،600 ، 400 ، 300 ، 250 ، 150 و 100 هکتوپاسکال نگاشتهشده در مرکز NCEP/NCAR بهصورت پایشهای ششساعته استفاده شد. در ادامه، با کاربرد روش توزیع احتمالاتی حد نهایی تیپ یک با دورۀ بازگشت دههزار سالۀ آستانه دبی 02/247 متر مکعب بر ثانیه در روز بهعنوان معیار تشخیص دبیهای استثنایی شناسایی شد که در نهایت پنج سیلاب برای تبیین استخراج شد که از میان آنها به تحلیل یک نمونه پرداخته شد. نتایج نشان داد که در طی این روزهای بارشی، سامانههای بندالی همچون سامانۀ رکس، اُمگا، کمارتفاع بریده و پشتۀ پرفشار در ترازهای میانی جو بر منطقۀ خاورمیانه ـ مدیترانه حاکماند که این الگوها خود گویای برهم خوردن حالت بهنجار جو هستند. همچنین بررسی شاخصها و نمودارهای ترمودینامیک حاکی از نبود همنهشت بیشینۀ شاخصها و بیشینۀ ناپایداریهای شرطی با بیشینۀ بارشهاست. بنابراین آگاهی از شرایط همدیدی سامانههایی که به سیلاب منجر میشوند میتواند در اخطار سیل قبل از وقوع بحران حائز اهمیت باشد.
Machine summary:
احمـدی و همکـاران [٢] بـه مطالعه نارسایی الگوهای سـینوپتیک بـارش سـنگین مولـد سـیلاب مخـرب در شهرسـتان جیرفـت پرداختند نتایج نشان داد که وجود کم فشار چندهسته ای بـا محـور شـمالی- جنـوبی بـر روی ایـران مرکزی، کشیده شدن فرود بسیار عمیق با محور شمال شرق - جنوب غـرب بـر روی روسـیه ، ترکیـه ، عراق ، عربستان و دریای سرخ و قرار گرفتن منطقه تحقیق در زیـر منطقـه واگرایـی بـالایی، اسـتقرار هسته منفی پیچانه در همه سطوح جوی روی جیرفت ، بالاسـو بـودن هـوا در همـه سـطوح موجـب صعود هوا و ناپایداری شده و مقادیر تاوایی گویای جریان واگرایی و صعودی هـوا بـرای همـه سـطوح جو است .
نمودارهای اسکیوتی رزوهای هجدهم ، نوزدهم ، بیستم و بیست ویکم اسفند ١٣٨٣ نتیجه گیری این پـژوهش ضــمن تأییــد بسـیاری از نظرهـای محققـان قبلـی آشـکار کـرد کـه تـراز ٥٠٠ هکتوپاسکال شرایط بهینه رخداد بارش های منجر به سیلاب های استثنایی را فراهم کرده است ، به طوری که در این روزهای بارشی، الگوی جریان های مداری از بین رفت و الگوی نصف النهـاری همراه با سامانه های بلوکینگ جایگزین آن شد که این رخـداد بـه سـبب تغییـرات مراکـز فشـار جنب حاره و قطبی به وجود آمد.
(2010), Mid-Level Synoptic Analysis of Flood- Generating Systems in South-West of Iran (Case Study: Dalaki Watershed River Basin), Natural Hazards and Earth System Sciences, Vol. 10, pp.