Abstract:
توفان حارهای از مهمترین مخاطرات جوی است که سواحل مناطق جنوبی ایران را تهدید میکند. شناخت این مخاطرات و آگاهی از زمان حدوث آن میتواند در مدیریت مخاطرات ناشی از آن مهم باشد. هدف این پژوهش واکاوی سازوکار و مخاطرات توفان حارهای نیلوفر است که در دریای عرب شکل گرفت. دادههای جوی شامل فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل، مؤلفههای مداری و نصفالنهاری باد، سرعت قائم، نم ویژه، انرژی پتانسیل در دسترس همرفت، فرارفت تاوایی و دمای سطح دریا برای روزهای فعالیت توفان حارهای نیلوفر اخذ و بررسی شد. نتایج نشان داد که عمیق شدن ناوة تراز 500 میلیبار با محور جنوب غربی – شمال شرقی، یک کمارتفاع بریده را در روزهای بیستوپنجم و بیستوششم اکتبر بر روی دریای عرب پدید آورد که در پی آن، ضلع شرقی کمارتفاع مذکور با ایجاد واگرایی در تراز 500 میلیبار، یک منطقة همگرایی قوی را در ترازهای زیرین جو و بر روی سطح دریا شکل داد. حرکت شرقسوی ناوه در روز سوم شکلگیری توفان و خروج از منطقة فعالیت توفان، همچنین تغییر سازوکار حرکتی آن در پی دسترسی به انرژی دریافتی از سطح اقیانوس (تبدیل انرژی گرمایی به مکانیکی) به تقویت جریانهای فرازهنج و فروهنجی در دیوارة چشم و چشم توفان کمک کرد. در این روز و روزهای بعدی فعالیت توفان، افزایش سرعت رودباد تراز پایینی جو نسبت به ترازهای بالایی، سبب تغییر منبع انرژی حرکتی توفان از ترازهای فوقانی به ترازهای زیرین جو شد؛ همچنین اندرکنش زبانهها و مراکز واچرخندی مستقر بر روی دریای عرب، مسیر حرکت و جابهجایی توفان را تا از بین رفتن آن در سیویکم اکتبر شکل داد.
Machine summary:
در این روز و روزهـای بعـدی فعالیـت توفـان ، افـزایش سرعت رودباد تراز پایینی جو نسبت به ترازهای بالایی، سبب تغییر منبع انرژی حرکتی توفـان از ترازهـای فوقانی به ترازهای زیرین جو شد؛ همچنین اندرکنش زبانه ها و مراکز واچرخنـدی مسـتقر بـر روی دریـای عرب ، مسیر حرکت و جابه جایی توفان را تا از بین رفتن آن در سیویکم اکتبر شکل داد.
داده ها و روش ها داده های به کاررفته در این پژوهش شامل داده های ECMWF بـا تفکیـک مکـانی ٠/٧٥ درجـه به صورت چهار مشاهده ای در روز و شامل فشار تراز دریا (SLP)، ارتفاع ژئوپتانسیل ، مؤلفـه هـای مداری و نصف النهاری باد، میزان انرژی در دسترس همرفت ، پوشش ابر، فرارفت تـاوایی نسـبی، دمای سطح دریا و نم ویژه است که برای روزهای فعالیت توفان حاره ای نیلوفر (بیست وپنجم تـا سیویکم اکتبر ٢٠١٤) از تارنمای مورد نظر اخذ شـد.
نقشـه هـای رودباد تراز ٥٠٠ میلیباری و تراز پایین جو (٨٥٠ میلیبار) روز بیست وپـنجم اکتبـر قرارگیـری هستۀ رودباد با بیشینۀ سرعت ١٦ متر بر ثانیه در ضلع شرقی کم ارتفاع بریدة تراز ٥٠٠ میلیبار بر روی دریای عرب ، ضمن منفی کردن سرعت قائم در منطقۀ استقرار و ایجـاد فرارفـت تـاوایی مثبت در ناحیۀ خروجی سمت چپ که با حرکت چرخندی و پادساعتگرد سلول کم ارتفاع همراه است ، شرایط مناسبی برای شکل گیری توفان حاره ای بر روی سـطح دریـا فـراهم کـرد.