Abstract:
مسکن روستایی به طور طبیعی تجلیگاه شیوه زیستی- اقتصادی-اجتماعی- روستایی به شمار می رود و الگو و عملکردهای آن در پیوند با عرصه مکانی- فضایی، به مثابه دریچه ای است به شناخت چشم انداز و روندهای حاکم بر زندگی و فعالیت روستا. هدف این پژوهش ارزیابی مولفه های پایداری مسکن در استان لرستان است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. در این راستا برای انتخاب حجم نمونه با توجه به وسعت منطقه مورد مطالعه در گام نخست برای مشخص نمودن مناطق همگن از تحلیل عاملی استفاده شد،نتایج آزمون تحلیل عاملی مشخص نمود که اقلیم منطقه حاصل تعامل 3 مولفه مختلف یعنی(مولفه حرارتی ، مولفه رطوبت و مولفه بارش ) می باشد. این عوامل با مقادیر ویژه بیش از 1 حدود 35/73 درصد از کل واریانس را توجیه می کنند. سپس با استفاده از روش تحلیل خوشه ای وارد[1] به خوشه بندی شهرستانها پرداخته شد. بر اساس تحلیل خوشه ای شهرستان های استان در 3 پهنه اقلیمی قرار گرفتند. پس از مشخص شدن مناطق همگن اطلاعات مربوط به تعداد خانوار، موقعیت طبیعی و فاصله هر روستا تا مرکز شهرستان دسته بندی گردید و وارد محیط GIS شد. در هر پهنه بر اساس این سه عامل به تعداد حالتهای ایجاد شده در محیط GIS (query) گرفته شد و فراوانی روستاهای هر دسته در پهنه های همگن مشخص شد. در مجموع تعداد 50 روستا به صورت نمونه انتخاب گردید. برای شناسایی شاخص های سنجش مسکن پایدار و نماگرهای مرتبط با آنها با تاکید ویژه مناطق روستایی از مطالعات مرتبط با حوزه تخصصی بهره گیری شد و بر این اساس 4 قلمرو 13متغیر و 73 گویه مطرح در این زمینه شناسایی گردید و مبنای طراحی پرسشنامه به عنوان ابزار اصلی تحقیق در مطالعات میدانی- قرار گرفت جامعه آماری شامل خانوارهای ساکن در روستاهای استان لرستان می باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 500 سرپرست خانوار انتخاب گردید و به همین تعداد 500 پرسشنامه تکمیل گردید. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از مطالعات میدانی، از دو روش آمار توصیفی و استنباطی(آزمونT و آزمون تحلیل واریانس) استفاده شد. نتایج حاصل آمار توصیفی نشان می دهد که تفاوت هایی میان فضاهای مسکن و مشخصات آنها در پهنه های مختلف به لحاظ ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون های T تک نمونه ای نشان می دهد که در مجموع سطح پایداری ابعاد مسکن در پهنه های مختلف پایین می باشد همچنین نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس نشان می دهد که به لحاظ بعد کالبدی پهنه نیمه مرطوب باتابستان گرم و زمستان معتدل و پهنه نیمه خشک باتابستان بسیار گرم و زمستان نسبتا سرد در یک طبقه قرار می گیرند و وضعیت مناسب تری نسبت به پهنه نیمه مرطوب باتابستان معتدل و زمستان سرد دارند. همچنین به لحاظ بعد اقتصادی روستاهای استان در دو طبقه قرار گرفته اند یعنی پهنه نیمه مرطوب باتابستان معتدل و زمستان سرد وضعیت مناسبتری به سایر پهنه ها دارد ، همچنین به لحاظ بعد اجتماعی روستاهای مورد مطالعه در دو طبقه قرار گرفته اند نتیجه آزمون نشان می دهد که پهنه نیمه خشک باتابستان بسیار گرم و زمستان نسبتا سرد وضعیت نامناسب تری نسبت به سایر پهنه ها دارد. در نهایت به لحاظ بعد زیست محیطی چون هر سه پهنه در یک طبقه قرار گرفته اند، نشان می دهد وضعیت هر سه پهنه یکسان می باشد و تفاوتی با هم ندارند.
Machine summary:
"تعریف عملیاتی متغیرها ابعاد مسکن پایدار متغیرها گویه ها تعداد گویه بعد اقتصادی استطاعت مالی میزان استطاعت تأمین هزینه های تصرف مسکن مثل هزینه های جاری آب برق- مصرفی و تلفن مسکن - از استطاعت مالی خود در تأمین هزینه های ساخت مسکن - استطاعت مالی در تأمین هزینه هایی همانند تعمیرات اساسی مسکن مثل بازسازی مسکن - توانایی بازپرداخت وامها در ساخت مسکن -هزینه های ثابت 4 بهره وری در ساخت مهارت نیروی کار محلی - روند زمانی ساخت مسکن - میزان مشارکت درساخت 3 نقش مسکن در معیشت رضایت از فضای معیشتی واحد مسکونی - رضایت از زیر بنای طویله – رضایت از زیر بنای فضای نگهداری علوفه - رضایت از فضای نگهداری انبار و تجهیزات کشاورزی- رضایت از فضای معیشتی 5 کالبدی استحکام دوام مصالح بکار رفته در پی - دوام مصالح بکار رفته در دیوار- دوام مصالح بکار رفته در سقف - دوام مصالح بکار رفته در کف واحد مسکونی - دوام سازه سقف واحد مسکونی - ساخت مسکن شما نظارت فنی - درمقابل زلزله مقاوم سازی - دوام مصالح بکار رفته در سقف - دوام مصالح بکار رفته در کرسی چینی 10 صرفه جویی انرژی توجه به جهت یابی مناسب واحد مسکونی برای استفاده از گرمای خورشید برای گرم کردن اتاقها (نور جنوب) در فصول سرد سال - توجه به جهت یابی مناسب مسکن در کاهش تأثیر باد در اتلاف حرارت- توجه به جهت گیری مناسب بنا در مقابل بادهای مزاحم - توجه به جهت گیری مناسب بنا برای استفاده از بادهای مناسب - توجه به استفاده از نور و تهویه طبیعی هنگام ساخت مسکن - توجه به بهره گیری از نوسان روزانه دمای هوا در طراحی الگوی 6 مسکن (تعبیه پنجره و نورگیر در جهت مناسب برای بهره گیری از نور و گرمای خورشید)- بهداشت عدم قرار گیری فضای دامی در مسیر باد غالب و پخش بوی آن در محوطه - مناسب بودن نحوه دفع زباله های خانگی – مناسب بودن نحوه دفع فضولات حیوانی – مناسب بودن محل قرار گیری سرویس بهداشتی - مناسب بودن محل قرارگیری طویله - مناسب بودن همجواری فضاهای زیستی و دام 6 اجتماعی - فرهنگی دسترسی واحد مسکونی به خدمات دسترسی مسکن به مراکز خرید در روستا- مسکن به حمل و نقل عمومی - دسترسی مسکن خود به مراکز آموزشی - دسترسی مسکن به مراکز بهداشتی - دسترسی به مراکز مذهبی و فرهنگی (کتابخانه -مسجد) 5 برخورداری واحدهای مسکونی از تسهیلات سیستم سرمایشی ( مثل کولر آبی ،کولر گازی و ...."