Abstract:
ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ و ﺟﺪﯾﺪ در ﻋﺮﺻﻪ ﻓﻘﻪ و ﺣﻘﻮق اﺳﻠﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ زواﯾﺎی آن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﯽ و دﯾﻨﯽ روﺷﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. از ﻧﻈﺮ ﻓﻘﻬﯽ، ﭘﺬﯾﺮش ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺑﺪون اﺛﺒﺎت ﺗﻘﺼﯿﺮ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ، وﺿﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺮای ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮔﺮان ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ، ﺑﻠﺎﻣﺎﻧﻊ اﺳﺖ. اﺗﻠﺎف ﻣﻮاﻫﺐ ﻣﺸﺘﺮک و ﻣﺼﺎدﯾﻖ اﻧﻔﺎل از ﻣﺼﺎدﯾﻖ اﺗﻠﺎف ﻣﺎل ﻏﯿﺮ اﺳﺖ. ﮔﺰﯾﻨﺶ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ درﺑﺎرهی ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻧﺨﺴﺖ در راﺳﺘﺎی ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی از ورود زﯾﺎن اﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﺠﺎزات، دوم ﻓﻠﺴﻔﻪی ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺨﺮﯾﺐ، ﻋﻠﯽرﻏﻢ دﯾﺪﮔﺎه ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﺤﻮر و دﯾﺪﮔﺎه اﻧﺴﺎن ﻣﺤﻮر، از ﻣﻨﻈﺮ ﻓﻘﻬﯽ، دﯾﺪﮔﺎه اﻧﺴﺎن-ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﺤﻮر اﺳﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺻﺎﻟﻪ اﻟﺠﻮاز و اﺻﺎﻟﻪ اﻟﺎﺑﺎﺣﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ اﺟﺎزه داده ﺷﺪه اﺳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻧﺸﺎط و ﻃﺮاوت روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ و اﻧﺠﺎم ﺑﻬﺘﺮ وﻇﺎﯾﻒ دﯾﻨﯽ، ﺷﻐﻠﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد، اﯾﻦ ﻧﻮع اﺳﺘﻔﺎده، ﺑﺮﺗﺮی دارد و در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﻔﻆ ﯾﺎ ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ ﺳﻠﺎﻣﺘﯽ ﺷﻮد، ﻣﯽﺗﻮان ﺣﮑﻢ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ وﺟﻮب ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ را اﺛﺒﺎت ﮐﺮد.
Machine summary:
"کارشناس ارشد جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، لار، فارس ایران (نویسنده مسئول ) مجله پیشرفت های نوین در علوم رفتاری، دوره دوم ، شماره ششم ، فروردین ماه ١٣٩٦، صفحات ٧٨-٦٦ چکیده موضوع تخریب محیط زیست از مسائل مهم و جدید در عرصه فقه و حقوق اسلامی به شمار می رود که زوایای آن به خوبی برای مجامع علمی و دینی روشن نشده است .
از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست با تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است (قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، اصل ٥٠).
این نظریه که تقریبا رویکرد شایع در رژیم مسئولیت مدنی حقوق ایران و اکثر نظام های حقوقی، نظیر فرانسه است با مبانی و فقه حقوق محیط زیست فاصله دارد.
٥- دلیل عقل ، سیره ی عقلا و رعایت عدالت بر حفظ محیط زیست و حرمت اضرار و تخریب آن دلالت دارد، بر اساس دلیل عقلی هر اقدامی که منجر به برهم خوردن نظم موجود در طبیعت یا اتلاف یا تخریب آن شود، ناپسند و ظالمانه خواهد بود و هر اقدامی که در جهت تحکیم این نظام آراسته انجام شود، حسن و عادلانه خواهد بود و موجب رشد و کمال انسان میشود، سیره ی عقلا و اجرای عدالت نیز با این رویه هماهنگ بوده و با ادله ی نقلی مانند آیه های قرآن و روایت ها نیز مورد تأکید و تأیید قرار گرفته است ."